بسیاری از افراد در برخی از مواقع، گرفتگی و اسپاسم بعضی از عضلات خاص را تجربه می کنند. این حرکات که به تیک و تکان های ناگهانی معروف هستند، اغلب در پلک ها یا صورت اتفاق می افتند؛  هر چند ممکن است در هر نقطه از بدن رخ دهند.

در اکثر موارد  تیک ها و تکان های ناگهانی، بی خطر و موقتی هستند؛ اگرچه در برخی موارد ممکن است به دلیل اختلال و سندرم تیک ایجاد شوند. اختلالات تیک به طور کلی با درمان و تغییر شیوه زندگی قابل کنترل هستند.

سندرم تورت چیست؟

سندرم تورت (TS) شرایطی در سیستم عصبی است که منجر می شود افراد “تیک” داشته باشند.

تیک ها، حرکات یا صداهای ناگهانی هستند که افراد به طور مکرر انجام می دهند. افرادی که تیک دارند نمی توانند بدن خود را از انجام این کارها باز دارند. به عنوان مثال، یک فرد ممکن است به طور مرتب چشمک بزند. فرد دیگری ممکن است ناخواسته صدای ناله از خود دربیاورد.

داشتن تیک اندکی شبیه به سکسکه است. با وجود اینکه تمایلی به سکسکه ندارید،  به هر حال بدن شما این کار را

می کند. گاهی اوقات افراد می توانند مدتی خود را از انجام یک تیک خاص باز دارند؛ اما این کار سخت است و در نهایت فرد مجبور است تیک بزند.

والدین معمولا حدود شش سالگی متوجه وجود تیک در کودکان می شوند.

انواع تیک ها

دو نوع تیک حرکتی و صوتی وجود دارد.

• تیک های حرکتی

تیک های حرکتی، حرکات بدن هستند. نمونه هایی از تیک های حرکتی شامل چشمک زدن، شانه انداختن یا تکان دادن بازو است.

• تیک های صوتی

تیک های صوتی صداهایی هستند که فرد از خود تولید می کند.

برخی از تیک های صوتی عبارتند از: زمزمه کردن، صاف کردن گلو، فریاد کشیدن یک کلمه یا عبارت ، ناله کردن، تکرار آنچه شخص دیگری می گوید و خرناس کشیدن.

قبل از تیک حرکتی، ممکن است دچار احساسی مانند حس گزگز یا تنش شوید که حرکت دادن بدن، باعث می شود تا این حس از بین برود. شاید بتوانید تیک های خود را برای مدتی کنترل کنید؛ اما احتمالا نمی توانید جلوی رخ دادن آن ها را بگیرید.

تیک ها می توانند ساده یا پیچیده باشند:

• تیک های ساده

تیک های ساده فقط یک یا دو قسمت از بدن را درگیر می کند. از نمونه تیک های ساده می توان به چپ کردن چشم یا خرناس کشیدن اشاره کرد.

• تیک های پیچیده

تیک های پیچیده معمولا قسمت مختلف بدن را درگیر می کنند و  می توانند الگو داشته باشند، برای مثال فرد هنگام حرکت دست، سر را به بالا و پایین تکان می دهد و به بالا می پرد.

علایم

علامت اصلی این سندرم، تیک است. علایم معمولا از 5 تا 10 سالگی کودک شروع می شود.

اولین علایم، اغلب تیک های حرکتی هستند که در ناحیه سر و گردن رخ می دهند. تیک ها معمولا در مواقع استرس زا یا هیجان انگیز تشدید می شوند. وقتی فرد آرام یا متمرکز  بر فعالیت خاصی باشد، تیک ها کمتر می شوند.

انواع تیک و تعداد دفعات بروز آن در فرد با گذشت زمان تغییر زیادی می کند. حتی اگر علایم ظاهر شوند، از بین بروند و دوباره ظاهر شوند، این شرایط مزمن در نظر گرفته می شوند.

در بیشتر موارد،  تیک ها در دوران بلوغ و اوایل بزرگسالی کاهش می یابند و گاهی کاملا از بین می روند.

با این حال  بسیاری از افراد مبتلا به سندرم تورت، در بزرگسالی نیز تیک را تجربه می کنند؛  در برخی موارد  تیک در بزرگسالی تشدید می شود.

اگرچه رسانه ها اغلب افراد مبتلا به این سندرم را به گونه ای به تصویر می کشند که فرد به طور غیر ارادی فریاد می کشد یا به طور مداوم کلمات سایرین را تکرار می کند (که به آن اکولالیا می گویند)، اما این علامت نادر است و برای تشخیص سندرم تیک لازم نیست.

تشخیص

برای تشخیص سندرم تورت هیچ آزمایش واحدی، مانند آزمایش خون وجود ندارد. متخصصان بهداشت، علایم فرد را برای تشخیص این سندرم بررسی می کنند.

اختلالات تیک از نظر نوع تیک موجود (حرکتی یا صوتی یا ترکیبی از هر دو) و مدت زمان علایم با یکدیگر متفاوت هستند.

این سندرم در صورتی تشخیص داده می شود که فردی هر دو تیک حرکتی و صوتی را داشته باشد و حداقل به مدت یک سال علایم تیک وجود داشته باشند.

پزشک از شما سوالاتی می پرسد، مانند:

متوجه چه چیزی شده اید که به پزشک مراجعه کردید؟

آیا شما اغلب بدن خود را به شکلی حرکت می دهید که قادر به کنترل آن نیستید؟ این اتفاق جه مدت است که رخ می دهد؟

آیا تا به حال کلمات یا صدا های بی معنی از خود درآورده اید؟ از کی شروع شده است؟

آیا چیزی علایم شما را بهتر می کند؟ چه چیزی آن ها را تشدید می کند؟

آیا احساس اضطراب می کنید یا در تمرکز کردن مشکل دارید؟

آیا شخص دیگری در خانواده شما این نوع علایم را دارد؟

پزشک شما ممکن است تصویربرداری از مغز، مانند ام آر آی و سی تی اسکن انجام دهد تا سایر بیماری هایی که علایمی مانند علایم تورت دارند را رد کند.

درمان

اگرچه درمانی برای سندرم تورت شناسایی نشده است، اما روش های درمانی برای کمک به کنترل تیک وجود دارد.

بسیاری از افراد مبتلا به سندرم تورت، تیک هایی دارند که مانعی در زندگی روزمره آن ها ایجاد نمی کند؛ بنابراین به هیچ درمانی نیاز ندارند.

با این حال اگر تیک ها باعث درد یا آسیب شوند، در مدرسه، محل کار یا زندگی اجتماعی تداخل ایجاد کنند یا باعث استرس شوند، داروها و درمان های رفتاری در دسترس هستند.

ممکن است نیاز باشد در کنار دارو درمانی، گفتار درمانی هم در نظر گرفته شود. یک روانشناس یا مشاور می تواند به شما کمک کند یاد بگیرید چگونه با مسائل اجتماعی ناشی از تیک ها کنار بیایید.

رفتار درمانی نیز ممکن است به شما کمک کند. نوع خاصی از رفتار درمانی، به نام آموزش برگشت عادت، به شما می آموزد چگونه تشخیص دهید تیک در حال بروز است و سپس به گونه ای حرکت کنید که بتوانید آن را متوقف کنید.

هم چنین انجام فعالیت هایی مانند ورزش کردن یا نقاشی، حواس شما را از علایم بیماری پرت می کند.

با مطالعه کتاب، گوش کردن به موسیقی یا یوگا می توانید ذهن خود را آرام کنید تا بتوانید با استرسی که می تواند منجر به تیک شود مبارزه کنید.

سایر نگرانی ها و شرایط

سندرم تورت غالبا همراه با سایر مشکلات رخ می دهد. تقریبا از هر 10 کودک، 9 نفر دچار سندرم تورت می شوند که در 86 درصد از آن ها یک بیماری روانی، رفتاری و یا مشکل در رشد کودک نیز تشخیص داده شده است. دو مورد شایع از بیماری های همراه، اختلال کمبود توجه یا بیش فعالی (ADHD) و وسواس فکری – عملی (OCD) است. مهم است که بدانید فرد مبتلا به سندرم تورت بیماری دیگری هم دارد یا خیر؛ در این صورت برای درمان آن نیز اقدام های لازم را انجام دهید.

عوامل خطر و دلایل آن

پزشکان و دانشمندان علت دقیق سندرم تورت را نمی دانند. تحقیق ها نشان می دهد که این یک بیماری ژنتیکی ارثی است. این بدان معناست که از طریق ژن ها از والدین به کودک منتقل می شود.

سندرم تورت می تواند افراد از هر گروه نژادی و قومی را تحت تأثیر قرار دهد. پسران سه تا پنج برابر بیشتر از دختران به این سندرم مبتلا می شوند.