ترس از دست دادن (FOMO) چیست؟
هنگامی که فرد احساس می کند دیگران مشغول تفریح و خوش گذرانی هستند، تجربه های جدید به دست می آورند، و یا زندگی بهتری نسبت به او دارند، دچار ترس از دست دادن می شود.
آیا تا به حال از خود پرسیده اید: چرا من را دعوت نکرده اند؟ آیا مرا فراموش کرده اند؟ سپس و به سرعت تلاش می کنید تا موقعیت به وجود آمده را بررسی و درک کنید. تلاش می کنید تا بفهمید آیا شما کار اشتباهی انجام داده اید؟ آرزو می کنید ای کاش شما هم دعوت شده بودید، به صفحه شخصیشان در شبکه های مجازی سر می زنید تا شاید علت این رفتار را پیدا کنید.
در نهایت احساس غم، گناه و خجالت در شما بیشتر می شود، چرا که به تدریج دچار ترس از دست دادن شده اید. ترس از دست دادن در چند دهه اخیر رایج تر شده است و تجربه ای است که برای بسیاری از ما آشنا است. در حالی که مستقیما با میزان عزت نفس و احساس ارزشمندی ما در ارتباط است، تاثیر مستقیمی بر سلامت جسمی، روانی و عاطفی ما دارد.
ترس از دست دادن چیست؟
هنگامی که فرد احساس می کند دیگران مشغول تفریح و خوش گذرانی هستند، تجربه های جدید به دست می آورند، و یا زندگی بهتری نسبت به او دارند، دچار ترس از دست دادن می شود. اغلب این حس زمانی ظاهر می شود که این ویژگی ها و شرایط را در افرادی که دوستشان دارید و یا از اقوام نزدیک شما هستند، می بینید.
البته ممکن است در روابط پاراسوشال ( به عنوان مثال بین افراد مشهور) نیز دیده شود؛ زمانی که شما افرادی را می بینید که در واقع آنها را نمی شناسید، اما در شبکه های اجتماعی دنبالشان می کنید، و می بینید فعالیت های جالبی انجام می دهند، آرزو می کنید که کاش شما هم می توانستید چنین فعالیت هایی انجام دهید. این حس می تواند در احوال شما و احساسی که نسبت به خود دارید، تاثیر بلند مدتی بگذارد.
ترس از دست دادن مطلقا به فضای مجازی وابسته نیست؛ اگرچه شاید متهم اصلی باشد. ترس از دست دادن می تواند برای هرکس در هر زمان و مکانی رخ دهد. ورزشکاری که مرتباً در شبکه‌های مجازی می‌بیند فردی چهار تا پنج روز در هفته در باشگاه تمرین می‌کند، ممکن است دچار استرس شود و احساس کند نمی‌تواند زمان خود را به خوبی مدیریت کند یا به استانداردهای بالایی برسد.
اگر فردی اهل مطالعه باشد، ممکن است در مواجهه با کسی که تعداد بسیار زیادی کتاب خوانده است دچار احساس ترس شود و احساس کند به اندازه کافی باهوش نیست و یا سواد کافی برای درک این محتوا را ندارد.
کسی که آرزو دارد از لحاظ اجتماعی فعالتر باشد، ممکن است با دیدن و شنیدن خاطرات سفر و تجربیات سایر افراد، احساس طرد شدگی، اضطراب و ناکافی بودن پیدا کند. از بسیاری جهات، FOMO شبیه چشم و هم چشمی با دیگران است؛ دنبال کردن موقعیت اجتماعی، ثروت و محبوبیت دیگران و تلاش برای عقب نیفتادن از آنها.
چرا دچار ترس از دست دادن می شویم؟
هر کسی می تواند ترس از دست دادن را تجربه کند. اما افرادی که دچار مشکلات روانی دیگری هستند و یا عزت نفس کمتری دارند، بیشتر در معرض خطر هستند.
البته که فضای مجازی و شبکه های اجتماعی اصلا بد نیست، اما اگر رابطه شما با تصویری که از بدن خود دارید، رابطه مغشوشی باشد، به شدت می تواند مخرب باشد. به خصوص اختلال اضطراب و افسردگی فرد را به سمت ترس از دست دادن متمایل می کنند و فرد دفعات بیشتر و برای مدت طولانی تر تجربه این ترس را خواهد داشت.
تمام تجربه بشر در مورد ارتباط است. بنابراین ما یک نیاز ذاتی برای برقراری ارتباط با دیگران داریم. اما فردی که به اختلال اضطراب دچار است، بیشترین میزان ارتباطاتش در شبکه های اجتماعی شکل می گیرد. در یک مطالعه در سال 2017 مشخص شد استفاده بیشتر از شبکه های اجتماعی با احتمال بیشتر ابتلا به اختلال اضطراب مرتبط است. در مطالعه دیگری در سال 2022 مشخص شد علائم افسردگی و اضطراب با صرف وقت بیشتر در فضای مجازی تشدید می شود.
با توجه به اینکه فضای مجازی و شبکه های اجتماعی فعلا پابرجاست، نحوه و هم چنین مدت زمان استفاده از آن تاثیر مستقیمی بر تجربه ترس از دست دادن خواهد داشت.
هنگامی که نیاز های اساسی ما برآورده نمی شوند و برای رفع آنها به استفاده از شبکه های اجتماعی متکی می شویم، احتمالا شدت علائمی که تجربه می کنیم افزایش می یابد. بر اساس تحقیقات ترس از دست دادن یک حالت احساس منفی است که از نیاز های اجتماعی برآورده نشده ناشی می شود.
ترس از دست دادن چه تاثیری بر سلامت ما دارد؟
ترس از دست دادن بر روی سلامت جسمانی، روانی و عاطفی ما به طور مستقیم تاثیرگذار است. علائم جسمانی ناشی از اضطراب عبارتند از:
- درد معده و حالت تهوع
- سر درد
- بدن درد
- احساس ناراحتی
- تپش قلب
از نظر روانی و عاطفی ممکن است دچار افکار مزاحم شوید. مدیریت عزت نفس و باور به این که ارزشمند هستید، دشوار می شود. اگر در هر مرحله، هر کدام از علائم ذکر شده سبب اختلال در زندگی شما شد، حتما باید به متخصص مراجعه کنید.
نکاتی برای غلبه و مقابله با ترس از دست دادن
بنابراین آیا راه حل غلبه بر این ترس، ترک شبکه های اجتماعی و فضای مجازی است یا راهکارهای دیگری وجود دارد؟ چاره این است که برای خود محدودیت هایی تعیین کنیم، اهداف خود را ارزیابی کنیم و ببینیم چه چیزهایی، از جمله استفاده از فضای مجازی، در رسیدن به اهدافمان کمک کننده هستند.
زمانی که احسای می کنید علائم جسمی و روانی بروز کرده اند، وقت آن رسیده که به خود استراحت دهید.
برای استفاده از شبکه های مجازی باید محدودیت هایی تعیین کنید. برای مثال حساب کاربری خود را غیر فعال کنید؛ فقط آخر هفته های از شبکه ها مجازی استفاده کنید، یا برای استفاده از شبکه های مجازی روی گوشی خود محدودیت زمانی تعریف کنید تا فقط در بازه مشخص شده امکان استفاده از این برنامه ها را داشته باشید.
اگر نوجوانی دارید که به تازگی با فضای مجازی آشنا شده است، حتما باید برای او محدودیت هایی تعریف کنید.
گاهی برای کودکان و نوجوانان دشوار است تا محرک ها را تشخیص دهند.
- شناسایی محرک ها:
اگر محرک هایی که به سلامت جسمی و روانی شما آسیب می زنند را شناسایی کنید، می دانید چطور با آنها مواجه شوید و نسبت به آنها واکنش نشان دهید.
- شناخت عمیق تر از خود و درک ارزشهایتان:
توانایی شناخت خود مهارت بسیار مهمی در تمام مراحل زندگی است. هنگامی که به خودمان به عنوان یک فرد با همه پیچیدگی هایش نگاه کنیم، تشخیص می دهیم که چه چیزهایی را برای دنیا و اطرافیانمان به ارمغان آورده ایم و ارزش هایمان را می شناسیم.
- ارزیابی واقعیت فضای مجازی:
به خاطر داشته باشید چیزی که در فضای مجازی می بینید تنها بخش کوچکی از واقعیت پشت صحنه است. در اکثر مواقع ما فقط نیمی از تصویر را می بینیم.
- مراجعه به روانپزشک:
بسیاری از راهکارهای ذکر شده را می توانید خودتان انجام دهید، اما گاهی شرایط کمی پیچیده تر می شود؛ به خصوص اگر مطمئن نیستید که باید از کجا شروع کنید.
