دکتر الهام یوسفی (داروساز)

لنفوم (لنفوما) نوعی سرطان سیستم لنفاوی است.

لنفوم به نوعی از سلولهای سفید خون به نام لنفوسیت آسیب می ‎رساند. این سلول ها به مقابله با بیماری‎ ها در بدن کمک می‌کنند و نقشی مهم در حفظ ایمنی بدن  بر عهده دارند.

از آنجا که لنفوم در جریان خون حضور دارد، می ‏تواند به نقاط مختلف بدن گسترش یابد یا متاستاز دهد.

لنفوم در هر سنی امکان بروز دارد اما یکی از شایع‎ترین علل سرطان در کودکان و بزرگسالان جوان در سنین 15 تا 24 سال می‌باشد.

البته این نوع سرطان در اغلب موارد قابل درمان است.

لنفوم چیست؟

لنفوم سرطانی است که در سلول های سفید خون یا لنفوسیت ‎ها آغاز می شود.

سرطان هنگامی بروز می کند که سلول‎های غیرنرمالی که ایجاد شده و گسترش ‎یافته‌اند، بر خلاف دنبال کردن رویه معمول چرخه سلول نرمال نمی میرند و در عوض به شکل غیر قابل کنترل رشد می کنند.

طبقه بندی سرطان های لنفاوی بر مبنای نوع سلول‎های ایمنی آسیب دیده انجام می شود.

دو نوع اصلی این سرطان عبارتند از لنفوم هوچکین و لنفوم غیر هوچکین؛ البته در کنار این دو نوع اصلی، انواع زیر نوع ها وجود دارند.

لنفوم غیر هوچکین که شایع‏ترین نوع این سرطان است، به سلول‎های B و T آسیب می‎رساند. لنفوم غیر هوچکین برای 90 درصد موارد لنفوم لحاظ می‎شود.

لنفوم هوچکین در هر سنی امکان بروز دارد، اما در اغلب موارد کودکان و بزرگسالان زیر 25 سال را مبتلا می‎کند.

این نوع سرطان در مردان بیش از زنان شایع است.

در اغلب موارد، سرطان مزبور درمان‎پذیر است، اما درمان و پیش ‎آگهی آن در میان زیرنوع‎ها متفاوت می‌باشد.

علایم‌

نشانه ‎هاو علایم لنفوم شبیه نشانه هاو علایم مربوط به بیماری‎های ویروسی و سرماخوردگی است، اما در این بیماری، علایم مزبور بیش از آنچه به صورت متعارف انتظار می رود ادامه پیدا می‎کنند.

برخی از بیماران اساسا فاقد علامتند اما برخی دیگر ممکن است متوجه بروز ورم در گره های لنفاوی شوند. این گره ها در اطراف بدن و اغلب در ناحیه گردن، کشاله ران، شکم و زیر بغل قرار گرفته‌اند.

ورم گره ‎ها به طور معمول فاقد درد است اما درد هنگامی بروز می کند که غدد بزرگ شده به دستگاه‎ها، استخوان‎ها و دیگر ساختارهای بدن فشار وارد می ‎کنند.

البته ممکن است  این درد با درد پشت اشتباه گرفته شود.

امکان تورم گره‎ های لنفی در طول بروز عفونت‎های رایج مانند سرماخوردگی وجود دارد اما در لنفوم این تورم از بین نمی‎رود. اگر تورم لنف بر اثر عفونت باشد احتمال همراه بودن با درد وجود دارد.

هم‌پوشانی یا مشابهت علایم بیماری ممکن است به تشخیص خطا منجر شود. بیمارانی که دچار تورم ادامه ‏دار گره ‏های لنفاوی هستند باید به پزشک مراجعه کنند.

سایر علایم انواع اصلی لنفوم عبارتند از:

•  تب ادامه دار که با عفونت همراه نیست

•  تعریق شبانه، تب، و لرز

•  کاهش وزن و عدم اشتها

•  خارش غیرمتعارف

•  خستگی مزمن پایدار، خستگی غیرمعمول یا احساس فقدان انرژی

•  احساس درد در گره های لنفی پس از نوشیدن مایعات

علایم دیگری که می تواند نشان دهنده لنفوم غیر هوچکین باشد عبارتند از:

•  سرفه مداوم

•  تنگی نفس

•  احساس درد یا وجود ورم در ناحیه شکم

اگر گره لنفی بزرگ شده به ستون فقرات یا طناب نخاعی فشار وارد کرده باشد، درد، ضعف، فلج یا حس های دگرگون شده امکان بروز دارند.

لنفوم می ‎تواند از طریق گره ‎های لنفی به سرعت و از طریق سیستم لنفاوی به دیگر نقاط بدن گسترش یابد.

زمانی که لنفوسیت ‎های سرطانی به درون بافت‎ها گسترش می‌یابند، توانایی بدن برای مقابله با عفونت ضعیف می‌شود.

علل بروز بیماری و عوامل خطر

علت دقیق بروز لنفوم شناخته شده نیست، اما چند عامل خطر در بروز این بیماری وجود دارد که عبارتند از:

•  سن

•  جنس

•  سابقه فامیلی  

•  برخی از بیماری‌های عفونی  

• ضعف سیستم ایمنی

گسترش لنفوم

بافت لنفاوی در سراسر بدن وجود دارد و سلول‎های سرطانی به آسانی قادرند از محل اولیه شکل‌گیری خود به دیگر بافت‎ها و اندام‌ها، شامل آنهایی که در خارج از سیستم لنفاوی قرار دارند گسترش پیدا کنند.

لنفوم در اغلب اوقات به کبد، مغز استخوان یا ریه ها گسترش پیدا می کند.

در لنفوم هوچکین این گسترش معمولا از یک گره لنفی به گره لنفی بعدی سرایت می‌کند.

در لنفوم غیر هوچکین تومورها می‎توانند در گره های لنفی متفاوت بروز کرده و برخی از گره هارا نادیده پشت سر بگذارند.

پزشک در عین حال یک معاینه فیزیکی در مورد بیمار انجام می دهد که شامل بررسی شکم و چانه، گردن، کشاله ران و زیر بغل است، یعنی مناطقی که امکان بروز ورم وجود دارد.

وی سپس به جستجوی نشانه‌های عفونت در نقاط مجاور گره‏های لنفی می‌پردازد.

تست های تشخیص لنفوم

آزمایش خون و بیوپسی می‎تواند وجود لنفوم و تفاوت انواع آن را مشخص کند.

بیوپسی شامل گرفتن نمونه بافت لنف برای بررسی آن در آزمایشگاه است.

بیوپسی ها و دیگر آزمایش‎ها نیز مرحله سرطان را مشخص می‎کنند.

تست‌های تصویربرداری مانند سی تی اسکن یا MRI، عکسبرداری اشعه ایکس قفسه سینه، شکم، لگن، اسکن اولتراسوند یا PET اسکن نیز در این مورد قابل استفاده می‌باشند.