دکتر لادن ادیب عشق (داروساز)

آپاندیس یک لوله کیسه مانند است که به بخش ابتدایی روده بزرگ متصل شده و بخشی از دستگاه گوارش را تشکیل می دهد.

سرطان زمانی رخ می دهد که سلول های یک عضو از بدن، دچار رشد و تکثیر غیرطبیعی و خارج از کنترل شوند.

سرطان آپاندیس یک بیماری نادر است که به دلیل جهش در سلول های آپاندیس و رشد غیر قابل کنترل سلول ها ایجاد می گردد.

تقسیم بدون کنترل سلول ها می تواند موجب ایجاد تومورهای سرطانی بدخیم یا خوش خیم در آپاندیس شود.

تشخیص سرطان آپاندیس اغلب طی انجام سایر اعمال جراحی توسط پزشک صورت می گیرد.

در سایر موارد نیز سرطان آپاندیس می تواند پس از بروز درد در آپاندیس و یا در فرآیند عکس برداری از سایر نواحی بدن، توسط پزشک متخصص تشخیص داده شود.

انواع سرطان آپاندیس

در سرطان آپاندیس انواع مختلفی از تومورهای سرطانی بدخیم و خوش خیم مشاهده می شوند.

• تومورهای نورواندوکرین

منشاء تومورهای نورواندوکرین در اغلب موارد سلول های دیواره دستگاه گوارش می باشند.

تومورهای نورواندوکرین معمولا تا زمانی که به سایر اندام ‌ها سرایت نکرده باشد، هیچ علامتی ایجاد نمی ‌کنند و حدود نیمی از انواع سرطان های آپاندیس را شامل می شوند.

جراحی، یکی از بهترین روش های درمان این نوع تومورها می باشد.

• آدنوکارسینوم موسینوس

شیوع این تومورها میان مردان و زنان یکسان بوده و متوسط سن بروز آن 60 سال می باشد.

این نوع تومور از سلول های اپیتلیال (بافت پوششی داخلی) آپاندیس آغاز می شوند.

سلول های سرطانی ماده ای ژلاتینی (موسین)، که یکی از اجزای مخاط است را آزاد می کنند و می توانند موجب پخش شدن سرطان در سایر اندام ها شوند. این نوع تومورها تمایل پخش بسیار بالایی در بدن دارند.

• آدنوکارسینوم کولونیک

این نوع از تومورهای آپاندیس حدود 10 درصد از سرطان های آپاندیس را به خود اختصاص می دهند.

به طور معمول در این نوع از سرطان، سلول های سرطانی بیشتر در قاعده آپاندیس قرار می گیرند.

بر اساس مطالعات انجام شده، این نوع تومور شایع ترین نوع سرطان روده بزرگ را تشکیل می دهد.

این نوع از سرطان آپاندیس اغلب در سنین 62 تا 65 سال و با شیوع بیشتری در مردان نسبت به زنان بروز پیدا می کند.

• آدنوکارسینوم گابلت سل (Goblet cell)

این تومور سرطانی بدخیم نادر است، اما گاهی اوقات ممکن است در آپاندیس ایجاد شود. سلول های سرطانی مقادیر زیادی موسین ترشح و ذخیره می کنند.

این نوع از سرطان اغلب در سنین 50 تا  55 سالگی بروز می باید و می تواند موجب التهاب آپاندیس و یا درد شکمی شود.

علایم

در بیشتر از نیمی از افرادی که مبتلا به سرطان آپاندیس می شوند، هیچ گونه علایم هشدار دهنده ای بروز نمی یابد و اغلب در هنگام جراحی های دیگر، کولونوسکوپی یا آزمایشات تصویربرداری متوجه این بیماری می شوند.

شایع ترین علایمی که در بیماران مبتلا به سرطان بدخیم یا خوش خیم آپاندیس بروز پیدا می کنند عبارتند از:

• نفخ
• ایجاد توده های تخمدانی
• احساس دردهای مزمن یا شدید در شکم
• احساس ناراحتی در قسمت راست و پائینی شکم
• تغییر در عملکرد دستگاه گوارش (یبوست، انسداد روده، اسهال)
• فتق

اغلب علایم ذکر شده تا زمان پیشرفت سرطان بروز پیدا نمی کنند.

فاکتورهای خطر

علت بروز سرطان آپاندیس اغلب ناشناخته بوده و به همین دلیل عوامل خطرساز مشخصی برای بروز این سرطان بیان نمی شوند.

با این حال برخی از عواملی که می توانند خطر بروز سرطان آپاندیس را در افراد افزایش دهند عبارتند از:

• استعمال دخانیات؛
• سابقه خانوادگی ابتلا به برخی بیماری ها از جمله آنمی پرنیشیوز (کم خونی ناشی از کمبود ویتامین ب12) و گاستریت اتروفیک (کاهش سلول های جداری و اصلی معده به علت التهاب مزمن)
• افزایش سن؛
• سابقه خانوادگی: بیمارانی که سابقه خانوادگی سرطان آپاندیس یا سندرم نئوپلازی غدد درون ریز متعدد نوع 1 (MEN1) دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان آپاندیس هستند؛
• جنسیت: شیوع سرطان آپاندیس در زنان بیشتر از مردان می باشد.

تشخیص

افراد اغلب پس از آپاندکتومی (برداشتن آپاندیس) به دلیل آپاندیسیت، متوجه ابتلا به سرطان آپاندیس می شوند.

در صورت بروز علایم و نشانه های سرطان، به منظور تشخیص دقیق این بیماری پزشک می تواند از روش های متفاوتی استفاده نماید.

• روش های تصویر برداری:

در آزمایشات تصویر برداری مانند CT اسکن و MRI ی تصویر واضحی از اندام ها و بافت های داخلی بدن به دست می آید که به وسیله آن می توان بسیاری از ناهنجاری ها مانند تومورها را تشخیص داد.

•  نمونه برداری (بیوپسی):

در این روش، پزشک متخصص نمونه ای از بافت سرطانی یا مشکوک را به منظور بررسی های بیشتر برداشته و به آزمایشگاه ارسال می کند.

نمونه برداری از آپاندیس فرایندی دشوار می باشد از این رو اغلب در صورتی که سرطان به سایر نقاط بدن متاستاز داده باشد، از آن ناحیه نمونه برداری انجام می شود.

• لاپاراسکوپی:

در این روش، جراح متخصص سوراخ های کوچکی در ناحیه حفره شکمی ایجاد می کند و با کمک یک دوربین از آپاندیس عکس و فیلم گرفته و به وسیله مانیتور به بررسی فایل ها می پردازد.

• آزمایش خون:

در صورت مثبت شدن نتایج نمونه برداری به نفع سرطان آپاندیس، پزشک آزمایش ‌های تکمیلی را جهت بررسی سطوح پروتئین و تعیین شدت و مرحله سرطان درخواست می کند. توصیه می‌کند.

درمان

انتخاب روش درمانی سرطان آپاندیس بر اساس وضعیت سلامتی فرد، نوع سرطان تشخیصی، اندازه تومورها و مرحله ( استیج) تومورها انجام می شود.

انواع روش های درمان سرطان آپاندیس عبارتند از:

• جراحی:

عمل جراحی رایج ترین روش درمانی سرطان آپاندیس می باشد. در صورتی که اندازه تومورها کوچک (کمتر از یک تا دو سانتی متر) باشد به راحتی با جراحی قابل برداشت می باشد.

اما در رابطه با تومورهای بزرگتر که اغلب تهاجمی نیز می باشند، علاوه بر برداشتن آپاندیس نیاز به جراحی های ثانویه جهت برداشت سایر بافت های درگیر نیز می باشد.

طی این عمل ممکن است علاوه بر برداشتن آپاندیس، مقدار کمی از روده بزرگ، رگ های خونی و غدد لنفاوی که در نزدیکی آن است برداشته شوند.

اگر سرطان پیشرفته تر باشد، مقدار بیشتری از روده بزرگ و بافت های اطراف آن برداشته می شوند.

• شیمی درمانی:

در این روش درمانی، از برخی داروهای خاص جهت از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود.

این داروها می توانند به صورت تزریقی و یا خوراکی برای بیمار تجویز شوند.

شیمی درمانی معمولا پس از عمل جراحی توصیه می شود تا در صورتی که سلول های سرطانی به سایر بافت ها سرایت کرده اند، برطرف شده و هر گونه سلول سرطانی باقیمانده از بین برده شود.

در برخی موارد می توان همزمان با انجام جراحی از شیمی درمانی هایپرترمیک  HIPEC(شیمی درمانی صفاقی هایپر ترمیک) استفاده کرد.

در این روش مایع شیمی درمانی در ناحیه صفاقی برای مدت مشخص با دور مشخص و دمای تعیین شده به گردش درآمده و بافت های غیرقابل دیدن یا سلول های سرطانی به جا مانده از عمل جراحی را از بین می برد.

• پرتو درمانی:

از این روش می توان در زمانی که سلول های سرطانی به سایر نقاط بدن متاستاز داده باشند، استفاده نمود.

• دارو درمانی هدفمند