ابزارهای الکترونیکی مانند لپ‌تاپ، کامپیوترها، تلفن‌های همراه و همچنین چراغ‌های خیابان، تلویزیون و لامپ‌های خانگی مقدار زیادی نور آبی تولید می‌کنند که همه ما شب‌ها در معرض آن قرار داریم.

این نورها، نه تنها موجب ایجاد اختلالات خواب می‌شوند، بلکه اضافه وزن، افسردگی، سرطان و بیماری‌های قلبی را نیز به دنبال خواهند داشت.

حتی نور لامپ‌های LED که در خیابان ها نصب شده‌اند، نیز باعث ایجاد بیماری‌های مزمن در انسان می شوند. پس لازم است مانند تمام آلودگی‌هایی که دراطراف ما وجود دارد، به دنبال راهی برای مقابله با نور آبی شبانه باشیم.

قدرت نور

نور، بر ساعت بیولوژیک بدن و تنظیم ریتم طبیعی شبانه‌روزی بدن انسان‌ها، تاثیر عمده‌ای دارد. سلول‌های خاصی در شبکیه چشم انسان به نورهایی با طول موج کوتاه که از آسمانِ صاف و بدون ابر به زمین فرستاده می‌شود، واکنش نشان می‌دهند.

به محض اینکه اشعه‌های نور به این سلول‌ها برخورد کردند، آنها به مغز پیام می‌دهند که ترشح ملاتونین (که موجب خواب آلودگی می شود) را متوقف کرده و ترشح هورمون‌هایی همچون کورتیزول و گِرِلین که باعث بیداری و ایجاد احساس گرسنگی در فرد می‌شود را آغاز کند.

هنگام غروب خورشید که نور کاهش پیدا می کند، واکنش بدن برعکس شده و فیزیولوژی شبانگاهی آن آغاز می‌شود. سطح ملاتونین در خون بالا رفته، دمای بدن کاهش می‌یابد، احساس خواب‌آلودگی ایجاد شده و احساس گرسنگی از بین می‌رود.

در این مرحله که در حال استراحت هستیم، حتی اگر نخواهیم بخوابیم، این تغییرات در تجدید قوا به ما کمک می‌کند.

در دنیای مدرن، شب‌ها در نورهایی غرق می‌شویم که  به اندازه نور اول صبح، قوی هستند و باعث می‌شوند انتقال بدن به حالت فیزیولوژی شبانگاهی، ساعت‌ها به تاخیر بیفتد.

محرومان از تاریکی

اختلال خواب، شایع‌ترین عارضه‌ای است که به دلیل قرار گرفتن در معرض نور آبی ایجاد می‌شود.

تحقیقاتی که در مرکز مطالعات خواب انجام شده، حاکی از آن است که سطح مِلاتونین در بدن افرادی که قبل از خواب با استفاده از تلفن همراه، تبلت و سایر لوازم الکترونیکی مطالعه می‌کنند، بسیار کمتر از کسانی است که کتاب مطالعه می کنند.

کمبود ملاتونین باعث می‌شود زمانی که سپری می‌شود تا فرد به خواب برود طولانی‌تر شده، میزان خواب REM که از مراحل اصلی خواب است کاهش پیدا کرده و صبح روز بعد، فرد سستی و خواب‌آلودگی بیشتری را تجربه کند.

به غیر از مشکلات خواب، انتشار نورهای مصنوعی در شب می‌تواند باعث افزایش وزن و بیماری‌های متابولیک شود. تحقیقات نشان داده‌اند افرادی که شب‌ها در معرض نور آبی قرار دارند، معمولا بیش از بقیه گرسنه می‌شوند و بدن آنها انسولین کمتری تولید می‌کند و احتمال ابتلا به دیابت و چاقی افزایش می‌یابد.

علاوه بر این، محرومیت از تاریکی می‌تواند منجر به افسردگی و اختلالات حافظه شود.

راه حل

علاوه بر این که لازم است میزان نور آبی دریافتی در شب، خصوصا نور آبی ابزارهای الکترونیکی کاهش پیدا کند، باید میزان نور دریافتی در طول روز را به حداکثر رساند.

این امر نه تنها موجب هوشیارتر شدن افراد در طول روز می‌شود، بلکه طبق تحقیقات انجام شده، با دنبال کردن این روش، از اثرات منفی نور آبی بر سلامتی نیز کاسته خواهد شد.

پس لازم است بعد از غروب آفتاب و قبل از خواب، نور محیط را ملایم‌تر کنید. نیازی نیست پس از صرف شام، چراغ‌ها را خاموش کرده و از نور شمع استفاده کنید، بلکه کاهش نور آبیِ صفحه نمایش ابزارهای الکترونیکی، کفایت می‌کند.

استفاده از لامپ‌های کم‌نور (با طول موج طولانی) در دستشویی و حمام، استفاده از پرده‌ای ضخیم در مقابل پنجره‌ای که رو به نورهای خیابان است و استفاده از چشم‌بند قبل از خواب، می‌تواند راه‌حل مناسبی برای رفع این مشکل باشد. رعایت این نکات باعث می‌شود که صبح‌ها، سرحال‌تر و بانشاط‌تر از خواب برخیزید، همچنین با کاهش نور آبی، عمر طولانی‌تری خواهید داشت.