بر اساس رفرنس بین المللی روانشناسی، اختلال شخصیت ضد اجتماعی (ASPD) الگوی فراگیر نادیده گرفتن و نقض حقوق دیگران است که از کودکی یا نوجوانی آغاز شده و تا بزرگسالی ادامه می یابد.

افراد مبتلا به اختلال شخصیت ضداجتماعی (ASPD) می توانند شوخ، جذاب و سرگرم کننده باشند؛ اما می توانند دروغ بگویند و دیگران را استثمار کنند. این افراد بی توجه به نظر می رسند و از کارهای خود پشیمان نمی شوند. فردی که به این اختلال مبتلاست ممکن است عجولانه، و بی توجه عمل کند و حتی رفتارهایش به دیگران آسیب برساند.

افراد مبتلا به این اختلال شامل دو گروه می شوند:

• بیمار روانی (Psychopath) کسی است که اعمال آسیب‌زننده او نسبت به دیگران همراه با محاسبه، آزار و حیله‌گری است. در فرم شدیدتر آنها احساسات اجتماعی و همدلی ندارند؛ خود را فریبنده، کاریزماتیک و جذاب نشان می دهند؛ البته گاهی حس همدلی برای دیگران را تقلید می کنند.
• فرد جامعه ستیز (Sociopath) تا حدودی قادر به ایجاد وابستگی با دیگران است، اما همچنان قوانین اجتماعی را نادیده می‌گیرد. آنها نسبت به افراد مبتلا به سایر اختلالات شخصیتی بیشتر تمایل دارند که بدون فکر تصمیم بگیرند و به راحتی تحریک شوند.

 اختلال ASPD 2 تا 4 درصد از جمعیت را تحت تاثیر قرار می دهد و در مردان شایع تر است.

یک تفاوت کلیدی بین بیمار روانی و فرد جامعه ستیز داشتن وجدان است؛ منظور از وجدان صدای درون ماست که وقتی کار اشتباهی انجام می‌دهیم، به ما خبر می‌دهد، یا ما را منع می کند.

بیمار روانی یا سایکوپات وجدان ندارد. اگر به شما دروغ بگوید و یا بتواند پول شما را بدزدد، هیچ گونه شک و تردید اخلاقی در مورد این کار احساس نمی‌کند، هرچند ممکن است وانمود کند این احساسات را دارد. یک سایکوپات ممکن است رفتار دیگران را مشاهده و سپس به همان روش رفتار کند تا لو نرود.

در مقابل، فرد جامعه ستیز معمولاً وجدان دارد، اما بسیار ضعیف است. آنها امکان دارد بدانند که دزدیدن پول شما اشتباه است و شاید احساس گناه یا پشیمانی کنند، اما این احساسات مانع رفتار آنها نمی‌شود.

هر دوی این شخصیت‌ ها فاقد احساس همدلی هستند. اما یک سایکوپات اهمیت کمتری به دیگران می‌دهد. فردی با این تیپ شخصیتی دیگران را به عنوان اشیایی می‌بیند که می‌تواند به نفع خود از آنها استفاده کند.

علائم رفتاری در یک فرد دارای شخصیت ضد اجتماعی:

• دروغ گویی، کلاهبرداری و استثمار دیگران؛
• عملکرد عجولانه؛
• تحریک پذیری و پرخاشگری؛
• حمله به افراد دیگر و دعوا کردن؛
• زیر پا گذاشتن قانون و هنجارهای پذیرفته شده اجتماعی؛
• اهمیت ندادن به ایمنی خود و دیگران؛
• عدم پشیمانی بعد از آزردن دیگران؛
• ناتوانی در انجام وظایف شغلی، مالی یا اجتماعی.

اختلال شخصیت ضد اجتماعی مردان را بیشتر از زنان تحت تأثیر قرار می دهد. کارشناسان به طور قطع نمی‌دانند که چه چیزی باعث آن می‌شود، اما تصور می‌شود که ژنتیک و سایر عوامل بیولوژیکی، و همچنین رشد و تربیت در یک محیط آسیب‌زا و پر تنش در بروز آن نقش دارد. تحقیقات نشان می دهد که اختلالات و آسیب های مغزی در طول سال های رشد نیز ممکن است با ASPD مرتبط باشد.

احتمالاً به این دلیل که افراد مبتلا به ASPD اغلب قانون را زیر پا می گذارند، بسیاری از زندانیان به ASPD مبتلا هستند. تحقیقات نشان می دهد که 47 درصد از زندانیان مرد و 21 درصد از زندانیان زن به این اختلال مبتلا هستند.

کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال سلوک (Conduct disorder) بیشتر در معرض ابتلا به ASPD هستند. اختلال سلوک مشابه ASPD است، اما در جوانانی که به طور مکرر هنجارهای اجتماعی و حقوق دیگران را نقض می کنند، تشخیص داده می شود.

اختلال سلوک به گروهی از مشکلات رفتاری و عاطفی مکرر و مداوم در کودکان اشاره دارد. کودکان و نوجوانان مبتلا به این اختلال در پیروی از قوانین، احترام به حقوق دیگران، نشان دادن همدلی و رفتار قابل قبول از نظر اجتماعی مشکل زیادی دارند.

برای تشخیص ASPD، یک فرد باید قبل از 15 سالگی علائم اختلال سلوک را نشان داده باشد. اگرچه تا سن 18 سالگی نمی توان آن را تشخیص داد. اغلب، بزرگسالان مبتلا به ASPD نشانه هایی از اختلال سلوک را در دوران کودکی یا اوایل نوجوانی نشان می دهند. علائم معمولاً در اواخر سال‌های نوجوانی و 20 سالگی در بدترین حالت خود هستند، اما ممکن است به مرور زمان خود به خود بهبود یابند.

افراد مبتلا به ASPD به ندرت به دنبال کمک هستند، زیرا اغلب فکر می کنند که به آن نیاز ندارند. هیچ درمان مشخصی برای  این اختلال وجود ندارد. ولی درمان هایی مانند دارو درمانی یا روان درمانی ممکن است به کنترل رفتارهای خاص کمک کند.