هر سال، ماه اکتبر با رنگ صورتی یادآور اهمیت آگاهی، پیشگیری و تشخیص زودهنگام در مبارزه با سرطان سینه است. این ماه فرصتی جهانی برای اطلاع‌رسانی و تغییر نگرش‌هاست؛ ماهی که یادآور می‌شود آگاهی می‌تواند نجات‌بخش باشد.
سرطان پستان یکی از شایع ترین انواع سرطان در زنان است و سالانه افراد زیادی را تحت تاثیر قرار می دهد. این بیماری زمانی رخ می دهد که سلول های غیرطبیعی در بافت پستان شروع به رشد کنترل نشده می کنند. شناخت این بیماری و مراقبت های پیشگیرانه می تواند جان افراد زیادی را نجات دهد.
علائم و نشانه‌های هشداردهنده سرطان سینه
تشخیص زودهنگام سرطان سینه می تواند تا حد زیادی شانس درمان موفق را افزایش دهد. به همین دلیل، آشنایی با علائم اولیه بسیار مهم است. علائم معمول شامل موارد زیر است:
- وجود توده یا سفتی در پستان یا زیر بغل، اغلب بدون درد؛
- تغییر در اندازه یا شکل پستان؛
- فرورفتگی پوست پستان یا چروکیدگی شبیه پوست پرتقال؛
- تغییر در نوک پستان، مانند برگشتگی یا قرمزی؛
- ترشح غیرمعمول از نوک پستان؛
- درد مداوم در یک ناحیه از پستان بدون ارتباط با چرخه قاعدگی.
چه کسانی بیشتر در معرض خطر سرطان سینه هستند؟
عوامل مختلفی می توانند خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش دهند.
عوامل غیرقابل کنترل:
- سن بالا (به ویژه بالای ۴۰ سال)؛
- سابقه خانوادگی سرطان پستان یا سرطان تخمدان
- برخی جهش‌های ژنتیکی؛
- شروع قاعدگی در سنین پایین یا یائسگی در سنین بالا؛
- سابقه قبلی بیماری های خوش خیم پستان یا سرطان پستان در یک پستان.
عوامل قابل کنترل:
- چاقی و اضافه وزن؛
- مصرف زیاد چربی، الکل و غذاهای فراوری شده؛
- نداشتن فعالیت بدنی؛
- مصرف طولانی مدت داروهای هورمونی؛
- مصرف دخانیات.
راه های پیشگیری از سرطان سینه
پیشگیری از سرطان پستان با رعایت اصول سبک زندگی سالم امکان پذیر است. مهم ترین راهکارها عبارتند از:
- ورزش منظم: حداقل ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی در روز مانند پیاده روی سریع، شنا، دوچرخه سواری یا ورزش های هوازی.
- رژیم غذایی سالم: مصرف میوه و سبزیجات تازه، غلات کامل، منابع پروتئینی کم‌چرب و کاهش مصرف گوشت قرمز، چربی‌های اشباع شده و شیرینی‌ها
- حفظ وزن در محدوده مناسب: به ویژه پس از یائسگی
- شیردهی طبیعی: شیردهی حتی به مدت چند ماه می‌تواند اثر محافظتی داشته باشد.
- پرهیز از مصرف الکل و دخانیات
- مدیریت استرس و خواب کافی
غربالگری و تشخیص زودهنگام سرطان سینه
غربالگری کلید اصلی در تشخیص زودهنگام سرطان سینه است، حتی زمانی که هیچ علامتی مشاهده نمی شود.
توصیه‌های عمومی غربالگری شامل:
- معاینه بالینی پستان توسط پزشک: حداقل سالی یک بار برای زنان بالای ۳۰ سال صورت گیرد.
- خودآزمایی ماهانه پستان: توصیه می شود هر ماه چند روز بعد از پایان قاعدگی انجام شود. در زنان یائسه نیز یک روز مشخص در هر ماه انتخاب شود.
- ماموگرافی: بهترین روش تصویربرداری برای تشخیص تومورهای کوچک و پنهان است. معمولاً برای زنان بالای ۴۰ سال توصیه می شود.
آموزش خودآزمایی ماهانه پستان
روش اول: مشاهده در آینه
- روبروی آینه بایستید و دست‌ها را روی کمر بگذارید.
- به شکل، اندازه، رنگ و پوست پستان‌ها توجه کنید.
- تورفتگی، برآمدگی، تغییر رنگ، قرمزی یا ترشح غیرطبیعی نوک پستان را بررسی کنید و در صورت مشاهده، به پزشک مراجعه نمایید.
- دست‌ها را بالا برده و دوباره تغییرات را بررسی کنید.
روش دوم: لمس در حالت ایستاده یا نشسته
- دست راست را پشت سر بگذارید.
- با انگشتان دست چپ به صورت دایره‌ای و با فشار مناسب تمام پستان راست را لمس کنید (از نوک پستان شروع و به سمت بیرون حرکت کنید).
- با نوک انگشتان سه انگشت میانی (سبابه، وسط و انگشت حلقه) حرکت کنید.
- همه قسمت‌های پستان، زیر بغل و ناحیه بالای قفسه سینه را بررسی کنید.
- همین کار را برای پستان چپ تکرار کنید.
روش سوم: لمس در حالت درازکش
- به پشت دراز بکشید و زیر شانه سمت پستانی که می‌خواهید بررسی کنید، یک بالشتک یا حوله لوله شده قرار دهید.
- دست همان طرف را پشت سر بگذارید.
- با انگشتان دست مخالف به صورت دایره‌ای پستان را لمس کنید.
- این حالت به پخش شدن بافت پستان و لمس بهتر کمک می‌کند.
اگر چیزی غیرطبیعی دیدید یا لمس کردید، چه کنید؟
نگران نشوید اما حتماً در اولین فرصت به پزشک متخصص مراجعه کنید. اکثر توده‌ها خوش‌خیم هستند ولی بهتر است بررسی شوند.
نکته مهم:
خودآزمایی فقط یک روش اولیه است و جایگزین معاینه و آزمایش‌های تخصصی مثل ماموگرافی یا سونوگرافی نیست.
روش‌های درمان سرطان پستان
درمان سرطان سینه بسته به مرحله بیماری، اندازه تومور، نوع سلول‌های سرطانی و سلامت عمومی بیمار تعیین می‌شود.
روش های درمانی عبارتند از:
- جراحی: برای خارج کردن توده؛
- پرتودرمانی: استفاده از اشعه برای نابودی سلول های سرطانی؛
- شیمی درمانی: تخریب سلول های سرطانی به وسیله داروهای خاص؛
- هورمون درمانی: درمان تومورهای حساس به هورمون ها؛
- درمان هدفمند: تخریب هدفمند سلول های سرطانی به وسیله داروهای خاص بدون آسیب به سایر بافت ها؛
- ایمنی درمانی: تحریک سیستم ایمنی بدن برای مقابله با سلول های سرطانی (در موارد خاص)
سخن پایانی
سرطان پستان فراتر از یک بیماری جسمی، آزمونی برای روح و روان زنان و خانواده‌های آنان است؛ اما در میان این چالش، حقیقتی نورانی وجود دارد: آگاهی، توانمند می‌سازد. امروزه با پیشرفت‌های علم پزشکی و تأکید بر تشخیص به‌موقع، بسیاری از زنان با امید و توانایی این مسیر را پشت سر می‌گذارند.
بیایید آگاهی را گسترش دهیم و زنان را به مراقبت از سلامت خود ترغیب کنیم. شاید همین یک جمله، یا همین یک صفحه، جرقه‌ای باشد برای نجات یک زندگی.
