دهه ها است که از فلوراید در تولید خمیردندان استفاده می شود تا از پوسیدگی دندان ها پیشگیری کند. این ماده معدنی مینای دندان را تقویت کرده و آن را در برابر محصولات جانبی اسیدی ایجاد شده توسط باکتری‌های دهان مقاوم‌تر می‌کند. به همین دلیل آگاهانه به آب آشامیدنی، خمیردندان ها و همچنین دهان شویه ها اضافه می شود. از فلوراید در غلظت های بالاتر در مطب های دندان پزشکی نیز استفاده می شود.
با این حال، آیا باید از مصرف خمیردندان های حاوی فلوراید اجتناب کرد؟
در این مقاله به مزایا و معایب فلوراید در خمیردندان و اینکه چرا بسیاری از متخصصان بهداشت دهان و دندان توصیه می کنند از خمیردندان های فاقد فلوراید استفاده شود، می پردازیم.
فلوراید چیست و چگونه عمل می کند؟
فلوراید ماده معدنی است که عموما در خاک و سنگ ها وجود دارد. مقدار کمی از آن در برخی گیاهان، هوا و برخی منابع آبی، مانند اقیانوس ها نیز یافت شده است.
4 نوع فلوراید وجود دارد. در حالی که سدیم فلوراید (NaF) شایعترین شکل استفاده از فلوراید در دندان پزشکی است، اما قلع فلوراید (SnF2) معمولا در خمیردندان ها و دهان شویه ها استفاده می شود. با وجود اینکه عملکرد این دو شکل از فلوراید کمی با هم متفاوت است، اما هر دو شکل آن برای یک هدف به کار گرفته می شوند: پیشگیری از پوسیدگی دندان ها.
- سدیم فلوراید با از بین بردن باکتری هایی که باعث ایجاد پلاک های دندانی می شوند، از مینای دندان مراقبت می کند.
- قلع فلوراید هم عملکرد مشابهی با سدیم فلوراید دارد، اما با خواص ضد میکروبی خود که به مدیریت و درمان التهاب و بیماری های لثه کمک می‌کند، یک قدم فراتر می‌رود.
در مورد خمیردندان و دهانشویه حاوی فلوراید، فلوراید قلع برای مراقبت کامل از سلامت دهان و دندان ترجیح داده می شود.
مزایا و معایب فلوراید در خمیردندان
در طول سال ها، مطالعات زیادی در مورد اثربخشی و ایمنی محصولات دندانپزشکی حاوی فلوراید و همچنین فلوراید موجود در آب آشامیدنی انجام شده است. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا (CDC) فلوراید را «یکی از ده دستاورد بزرگ بهداشت عمومی در قرن بیستم» نامیده است.
علیرغم اینکه فلوراید یک عامل طبیعی در حفظ سلامت دندان به خصوص در غلظت‌های بالاتر است، اما دارای معایبی نیز می‌باشد.
مزایای فلوراید
- از پوسیدگی دندان ها پیشگیری می کند. همانطور که قبلتر اشاره شد، فلوراید به طرز شگفت انگیزی در پیشگیری از پوسیدگی دندان ها موثر است. فلوراید با تقویت مینای دندان مانع از ایجاد پوسیدگی می شود.
- از افتادن دندان جلوگیری می‌کند. فلوراید با جایگزینی مواد معدنی از دست رفته، به طور غیرمستقیم از افتادن دندان ها جلوگیری می‌کند. اساساً، مینای دندان قوی، سبب تقویت ریشه و ساختار کلی دندان‌ها می شود.
- از بروز بیماری های لثه جلوگیری می‌کند. علاوه بر محافظت از دندان‌ها، برخی از محصولات دندانی حاوی فلوراید، دارای خواص ضد میکروبی هستند که باکتری های مضر در امتداد خط لثه را نیز از بین می برند. این امر به جلوگیری از التهاب لثه و بیماری های مربوط به آن کمک می‌کند.
معایب فلوراید
- فلوراید به طور بالقوه سمی است. بزرگترین جنجال پیرامون این ماده معدنی این است که به عنوان یک ماده پیش سمی شناخته می شود. این بدان معناست که حتی در دوزهای کم، توانایی آسیب رساندن به سلول ها را دارد اما برای ایجاد آسیب جدی، دوزهای بسیار بالاتری لازم است.
- ممکن است باعث فلوروزیس دندانی شود. فلوروزیس دندانی وضعیتی است که در اثر بلعیدن فلوراید اضافی در سال‌های اولیه رشد دندان ایجاد می‌شود. این حالت به صورت لکه ها یا رگه های سفید روی دندان‌ها ظاهر می‌شود و در موارد شدید، منجر به ایجاد حفره و تغییر رنگ می‌شود. اساساً، این ماده پتانسیل آسیب رساندن به مینای دندان کودکان خردسال (هشت سال و کمتر) را دارد.
بلع تصادفی فلوراید اضافی ممکن است باعث ناراحتی گوارشی، به ویژه در کودکان، شود.
آیا استفاده از خمیردندان های فاقد فلوراید مناسب تر است؟
آیا بعد از آگاهی از عوارض جانبی فلوراید بر کودکان و تأثیر آن بر بدن در طول زمان، فکر می کنید باید استفاده از خمیردندان و دهان شویه های حاوی فلوراید را متوقف کنید؟
در حالی که استفاده از محصولات مراقبت دهان و دندان حاوی فلوراید همچنان به عنوان روشی مؤثر برای سلامت دندان ها و لثه شناخته می شود، باید اقدامات احتیاطی زیر را رعایت کنید تا شما و فرزندانتان دچار هیچ‌گونه عارضه جانبی نامطلوب نشوید:
- بعد از مسواک زدن، کف خمیردندان حاوی فلوراید را حتماً بیرون بریزید. اگر مقدار زیادی خمیردندان مصرف می‌کنید، بهتر است بعد از آن دهان را با آب بشویید.
- بر فرایند مسواک زدن کودکان نظارت داشته باشید تا حتما بعد از مسواک، خمیر دندان را بیرون بریزند.
- برای کودکان زیر ۳ سال، میزان مصرف خمیردندان نباید بیشتر از حجم یک دانه برنج باشد؛ برای کودکان ۳ تا ۸ سال نیز به اندازه یک نخود کافی است.
- اطمینان حاصل کنید که غلظت فلوراید خمیردندان برای کودکان زیر ۳ سال معادل 1000 ppm و برای سنین ۳ تا ۸ سال بین ۱۳۵۰ تا ۱۵۰۰ ppm باشد.
آیا جایگزینی برای فلوراید وجود دارد؟
استفاده از خمیردندان حاوی نانو-هیدروکسی‌آپاتیت (n‑HA). این ترکیب به‌عنوان بهترین جایگزین فلوراید شناخته شده است، زیرا به همان اندازه مؤثر و در عین حال امن است، چرا که ماده‌ای است که بدن به طور طبیعی تولید می کند.
اقداماتی وجود دارد که می‌توانید برای جلوگیری از فرسایش مینای دندان، پوسیدگی و بیماری های لثه انجام دهید، مانند:
- دو بار در روز از نخ دندان استفاده کنید.
- برای معاینه به طور مرتب به دندان پزشک مراجعه کنید.
- از مصرف غذا و نوشیدنی های پر قند پرهیز کنید.
- پیرسینگ دهان انجام ندهید.
- سیگار را ترک کنید.
اگر همچنان مطمئن نیستید که باید از چه نوع خمیر دندانی استفاده کنید، توصیه می‌شود حتماً با دندان‌پزشک خود مشورت کنید.
