دکتر هما ازغندی (متخصص دندانپزشکی)

هر انسان بالغ، 32 دندان دارد که 4 عدد از آنها در انتهای قوس‌های دندانی می‌رویند.

تاج این دندان‌ها در نوجوانی و تا سن 14 سالگی شکل می‌گیرد و پس از آن درون استخوان فک به رشد خود ادامه می‌دهد تا دربیاید.

در سنی که افراد معمولا به بلوغ فکری می‌رسند، رشد این دندان‌ها کامل شده و به همین دلیل دندان عقل نامیده می‌شود.

در مورد ضرورت کشیدن دندان عقل، گفتگویی داشتیم با دکتر هما ازغندی، متخصص دندانپزشکی که بیش از 20 سال است در این حرفه فعالیت دارد. شرح گفتگو را در ادامه می‌خوانید.

در ابتدای گفتگو، خانم دکتر به لزوم کشیدن دندان‌های عقل در افراد مختلف اشاره کرد و افزود: ضرورت کشیدن دندان عقل، به شیوه رشد دندان عقل در دهان فرد بستگی دارد. اگر فک او متناسب با این دندان‌ها رشد نکند و برای آنها جایی باز نشود، ممکن است مشکل ساز شود.

هر چند بر خلاف تصور اغلب مردم، همه دندان‌های عقل نیاز به کشیدن ندارند.

اگر دندان عقل به خوبی رشد کرده و در جای خودش در بیاید، سودمند خواهد بود و در جویدن غذا، کمک می‌کند اما گر جای کافی برای بیرون آمدن نداشته باشد یا به صورت کج رشد کند، مشکلاتی از جمله عفونت لثه، آسیب به دندان‌های مجاور، ایجاد کیست، درد و حتی بر هم خوردن چینش دندان‌ها را به دنبال خواهد داشت.

چک آپ دوره‌ای دندان‌ها

دکتر ازغندی در خصوص بهترین زمان برای اولین چک آپ دندان عقل عنوان کرد: معمولا دندان‌های عقل در سنین 18 تا 25 سالگی از لثه خارج می‌شوند، در برخی موارد ممکن است تا 27 سالگی هم طول بکشد.

در صورتی که فرد چک آپ دوره‌ای دندان‌ها را رعایت کند، دیگر لازم نیست نگران دندان‌های عقل خود باشد، چرا که اگر در رابطه با دندان‌های عقل مشکلی وجود داشته باشد، حتما دندانپزشک به او خواهد گفت.

وی در ادامه عنوان کرد: در 20 تا 30 درصد موارد می‌توان از روی عکس رادیولوژی دندان‌ها وضعیت قرار گرفتن آنها در دهان را تشخیص داد. در واقع اغلب دندان‌های عقل به صورت کج رشد می‌کنند، بنابراین لازم است از دهان خارج شوند.

دندان عقل نهفته را هر چه زودتر بکشید

وی سپس در پاسخ به این سوال که به چه دلیل لازم است هر چه زودتر دندان‌های عقل نهفته را کشید، اظهار داشت: هر چه دندان عقل کوچک تر بوده و جوانه آن نیز کمتر رشد کرده باشد، راحت تر می‌توان آن را از لثه خارج کرد، چرا که غشایی در اطراف آن وجود دارد که آن را از استخوان جدا کرده و راحت تر می‌توان آن را از دهان خارج کرد.

اما در سنین بالا این غشا از بین می‌رود و به همین دلیل خارج کردن دندان عقل از دهان دشوار می‌شود.

با افزایش سن، ریشه‌های دندان قطورتر شده و ممکن است کشیدن دندان سخت‌تر شود. التیام ضعیف‌تر دندان پس از کشیدن آن و پوسیدگی دندان‌های مجاور نیز مشکل بزرگی خواهد بود.

همچنین احتمال فک جوش شدن دندان‌ها نیز در سنین بالا وجود دارد. از این رو در سنین بالا، شکسته شدن استخوان فک هنگام جراحی دندان عقل، شایع تر است.

به همین دلیل متخصصان دندان همواره پیشنهاد می‌کنند که در اولین فرصت به دندانپزشک مراجعه کنید. چرا که باید مشخص شود دندان‌های عقل شما در چه وضعیتی هستند تا در صورت نیاز، هر چه سریع‌تر آنها را از دهان خارج کنید.

در ادامه، دکتر ازغندی به عواقب عدم انجام جراحی دندان عقل اشاره کرد و ادامه داد: در صورتی که دندان عقل جراحی نشود و از دهان خارج نگردد، بسته به وضعیت قرار گرفتن دندان عقل در دهان، مشکلاتی ایجاد خواهد شد.

بهتر است دندان عقلی که کج رشد کرده و به ریشه دندان جلویی فشار وارد می‌کند از دهان خارج شود.

خطرناک ترین وضعیت، مربوط به  دندان‌های عقلی است که فقط مقدار کمی از آنها از لثه بیرون آمده، چرا که در محل خروج دندان، شکافی در لثه ایجاد شده که باعث می‌شود غذا و میکروب‌ها به راحتی وارد آن شده و عفونت ایجاد کنند و در نتیجه آن دردی غیر قابل تحمل پدید می آید.

در این حالت نمی‌توان دندان را به راحتی از دهان خارج کرد و هر چه بیمار آنتی بیوتیک مصرف کند درد دندانش بهبود پیدا نمی‌کند.

اگر بخواهیم این دندان را خارج کنیم، به دلیل عفونتی که دارد مشکل ساز خواهد بود، بنابراین مجبور هستیم که دندان را با وجود عفونت و درد جراحی کنیم.

از سوی دیگر احتمال دارد که اطراف دندان‌های عقل باقی مانده در فک، کیست‌های خطرناکی ایجاد شود؛ بنابراین بهتر است دندان عقل نهفته و دندان عقلی که فقط بخشی از آن از لثه خارج شده، هر چه زودتر جراحی شود.

مراقبت‌های پس از جراحی

دکتر ازغندی در مورد مراقبت‌های لازم پس از جراحی دندان عقل اظهار داشت: با توجه به نوع جراحی و شدت وخامت وضعیت دندان عقل، درد و التهاب پس از آن متفاوت خواهد بود و به مراقبت‌های خاصی نیاز دارد.

اما به طور معمول، بین 3 – 7 روز پس از جراحی، درد وجود دارد و گاهی این درد با کبودی همراه است.

در 24 ساعت اول پس از جراحی دندان عقل بهتر است کمپرس سرد به وسیله یک کیسه یخ انجام شود و از روز بعد در صورت ورم کردن محل جراحی، با یک حوله گرم بر روی صورت، کمپرس گرم انجام شود.

  هم چنین لازم است مراقب تجمع خرده‌های غذا در محل جراحی باشید. تا 24 ساعت پس از جراحی نیز نباید غذاهای داغ بخورید و بهتر است غذاهای سرد مصرف کنید.

معمولا برای کنترل درد پس از جراحی، برای بیمار، داروی ضد التهاب (مثل ایبوبروفن و …) تجویز می‌شود. در برخی موارد (وجود عفونت یا پوسیدگی دندان عقل) نیز با تشخیص پزشک، آنتی بیوتیک تجویز می‌گردد.

وی افزود در مواردی که درد با مصرف دارو کنترل نمی‌شود، با تشخیص پزشک از مسکن‌های تزریقی استفاده خواهد شد. یک هفته تا 10 روز پس از جراحی نیز بخیه‌ها کشیده می‌شوند.

در هر صورت باید توجه داشت که همچون سایر اعمال جراحی، جراحی دندان عقل نیز بدون درد نیست و باید این واقعیت را قبول کرد و نباید انتظار داشت پس از جراحی، هیچ دردی ایجاد نشود؛ اما این درد و التهاب نهایتا یک تا دو روز پس از جراحی دوام خواهد داشت.

مسئله دیگر این است که پس از جراحی، بیمار قادر به باز کردن دهان خود نیست و نمی‌تواند به راحتی غذا بخورد، در این صورت باید غذاهای میکس شده مصرف کند.