کم خونی و نقش آهن در درمان آن

 کم خونی بیماری بسیار شایعی است که بیش از یک سوم جمعیت جهان را تحت تاثیر قرار می دهد و ممکن است نشان دهنده یک بیماری زمینه ای باشد.

 کم خونی  به شرایطی گفته می شود که گلبول های قرمز خون کاهش می یابد. شیوع کم خونی با افزایش سن بیشتر شده و در خانم ها در سنین باروری، خانم های باردار و سالمندان شایع تر است.

کم خونی می تواند دلایل مختلفی داشته باشد که از جمله مهم ترین آنها می توان به فقر آهن، بیمارهای مزمن مانند نارسایی کلیه، مصرف مزمن الکل، بیمارهای کبد، کمبود فولات و ویتامین ب12، داروهای مختلف و مشکلاتی مانند کم کاری تیروئید اشاره کرد.

بسته به علت و شدت کم خونی و همچنین وجود سایر بیماری ها، به ویژه بیماری های قلبی عروقی، ممکن است  بیمار علامت دار شود؛ هرچند در بسیاری از موارد خفیف و بدون علامت است و نیازی به مدیریت ندارد.

از علائم کم خونی می توان به مواردی  مانند بی حالی، ضعف و خستگی اشاره کرد. کم خونی شدید ممکن است با تنگی نفس و کاهش تحمل ورزشی ظاهر شود.  

کم خونی ناشی از فقر آهن

آهن  یک ماده معدنی است که بدن برای تولید هموگلوبین به آن نیاز دارد. هموگلوبین پروتئینی در خون است که کمک می کند اکسیژن از ریه ها به تمام بافت ها و اندام های بدن منتقل شود. اگر میزان آهن کافی نباشد، این پروتئین ها کم شده و کم خونی ناشی از فقر آهن ایجاد می شود که شایع ترین نوع کم خونی است.

به طور معمول، کم خونی ناشی از فقر آهن به صورت خفیف در زنان در سنین باروری دیده می شود که اغلب ناشی از کمبود میزان آهن در رژیم غذایی و از دست دادن خون به صورت ماهیانه با چرخه های قاعدگی است. در بیماران مسن هم این شرایط به دلیل تغذیه نامناسب، کمبود آهن و اسید فولیک وجود دارد.

مکمل های خوراکی آهن رایج ترین راه جبران کمبود آهن است. در هنگام انتخاب مکمل آهن چندین فاکتور از جمله نوع آهن، دوز ارائه شده، کیفیت و ایمنی محصول باید در نظر گرفته شود. دوز آهن تجویز شده به سن بیمار، کمبود آهن تشخیص داده شده و توانایی تحمل عوارض جانبی بستگی دارد.

انواع مکمل آهن خوراکی

در حال حاضر انواع مختلفی از قرص های آهن در بازار دارویی موجود است که هرکدام ویژگی های خاصی دارند. به طور کلی، استفاده صحیح از مکمل های آهن خوراکی بی خطر بوده و عوارض جانبی جدی ایجاد نمی کند. با این حال، ممکن است باعث ایجاد عوارض گوارشی شود و در برخی موارد ادامه درمان را با مشکل مواجه کند. برای جلوگیری از این مشکلات لازم است هر شخص با توجه به شرایطی که دارد تحت درمان با نوع خاصی از آهن قرار گیرد.

آهن هایی که با فرمولاسیون های جدید و پیشرفته تولید می شوند، علاوه بر اینکه می توانند اثرات درمانی بهتری داشته باشند عوارض جانبی کمتری را هم به دنبال دارند.

به عنوان مثال نوع خاصی از مولکول آهن خوراکی که مورد تاییده سازمان غذا و دارو آمریکا قرار گرفته، مولکول فریک مالتول است. آنچه این ترکیب را از سایر مکمل های آهن متمایز می کند، حضور یک ترکیب به نام مالتول در اطراف مولکول آهن است. این ساختار خاص باعث افزایش جذب آهن و کاهش عوارض گوارشی می شود.

نکته مثبت دیگری که در مورد این مولکول وجود دارد، عدم نیاز به سایر ترکیبات مانند ویتامین سی برای جذب است. همچنین این مولکول در بسیاری از شرایطی که مصرف سایر مکمل های آهن خوراکی ممنوع یا محدود است، قابل استفاده خواهد بود.

تشخیص کم خونی و انتخاب نوع آهن مناسب، یک گام بسیار اساسی و مهم برای درمان است و گزینه مناسب باید با توجه به شرایط هر شخص توسط پزشک یا داروساز انتخاب شود.

تالیف: دکتر رویا خرمی (داروساز)