کمبود ویتامین دی یکی از شایعترین کمبودهای ویتامینی است که باعث بروز مشکلاتی در استخوانها و عضلات میشود. این وضعیت اغلب در افراد بالای ۶۵ سال و همچنین افراد با پوست تیرهتر رخ میدهد. خبر خوب این است که پیشگیری و درمان آن بسیار راحت است.
کمبود ویتامین دی چیست؟
کمبود ویتامین دی یعنی در بدن شما مقدار کافی از این ویتامین وجود ندارد. بهطور خاص، این مشکل بیشتر روی استخوانها و عضلات تأثیر میگذارد.
چرا ویتامین دی تا این حد مهم است؟
ویتامین دی یکی از ویتامینهای ضروری برای حفظ سلامت بدن است. این ویتامین نقش بسیار مهمی در حفظ تعادل کلسیم در خون و استخوانها و ساخت و نگهداری استخوانها دارد .به طور دقیقتر، شما به ویتامین دی نیاز دارید تا بدن بتواند از کلسیم و فسفر برای ساخت استخوانها و حمایت از بافتهای سالم استفاده کند. همچنین ویتامین دی نقش مهمی در عملکرد سیستم عصبی، عضلانی – استخوانی و ایمنی بدن دارد.
منابع دریافت ویتامین دی
- تابش نور خورشید روی پوست (با این حال، در افراد مسنتر و با پوست تیره، یا در مناطق با نور خورشید کم، این منبع کافی نیست)؛
- مواد غذایی؛
- مکملها.
با وجود این منابع، کمبود ویتامین دی همچنان در سراسر جهان رایج است.
بیشتر بدانیم: منظور از مسمومیت با ویتامین ها چیست؟
کمبود ویتامین دی در چه افرادی شایعتر است؟
تمام افراد از جمله کودکان، نوجوانان و بزرگسالان ممکن است دچار کمبود ویتامین دی شوند. این مشکل در افراد با پوست تیره یا کسانی که از پوشش بیشتری استفاده می کنند، شایعتر است.
حدود ۱ میلیارد نفر در سراسر جهان دچار کمبود ویتامین دی هستند. همچنین سطح ویتامین دی در نیمی از جمعیت جهان در حد ناکافی است.
علائم کمبود ویتامین دی
در کودکان: کمبود شدید ویتامین دی منجر به راشیتیسم میشود و علائم آن عبارتند از:
- رشد نامناسب بهدلیل خمیدگی یا انحنای استخوانها،
- ضعف عضلانی،
- درد استخوان،
- ناهنجاری در مفاصل.
این موارد بسیار نادرند. در کودکانی که کمبود ویتامین دی جزئی است، ممکن است فقط دچار ضعف یا درد عضلانی خفیف شوند.
در بزرگسالان: نشانهها ممکن است کاملا مشخص نباشند، اما معمولاً شامل موارد زیر هستند:
- خستگی؛
- درد استخوان؛
- ضعف، درد یا گرفتگی عضلانی؛
- تغییرات خلقی مانند افسردگی.
گاهی ممکن است هیچ علامتی هم وجود نداشته باشد.
علل کمبود ویتامین دی
بهطور کلی دو علت اصلی وجود دارد:
- دریافت ناکافی آن از مواد غذایی و یا نور خورشید؛
- جذب ناقص توسط بدن.
سایر عوامل عبارتند از:
- برخی بیماریها (مانند فیبروز سیستیک، کرون، سلیاک، چاقی، بیماری های کبدی و کلیوی)؛
- عمل های جراحی کاهش وزن؛
- مصرف برخی داروها (مانند ملین ها، استروئیدها، برخی داروهای کاهنده کلسترول، برخی داروهای ضدتشنج و اورلیستات).
چه کسانی بیشتر در معرض خطر هستند؟
علاوه بر موارد فوق، عوامل مختلف بیولوژیکی و محیطی دیگری نیز میتوانند فرد را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به کمبود ویتامین دی قرار دهند:
- سن: توانایی پوست برای ساخت ویتامین دی با افزایش سن کاهش مییابد، بنابراین افراد بالای ۶۵ سال بیشتر در معرض خطر کمبود ویتامین دی هستند. نوزادان نیز در معرض خطر عدم دریافت کافی ویتامین دی هستند. این امر به ویژه در مورد نوزادانی که فقط از شیر مادر تغذیه میکنند صادق است، زیرا شیر مادر تنها حاوی مقدار کمی ویتامین دی است.
- رنگ پوست: برای پوستهای تیره رنگ، ساخت ویتامین دی از نور خورشید دشوارتر از پوستهای روشن است، بنابراین افرادی که پوست تیرهتری دارند در معرض خطر بیشتری برای کمبود این ویتامین هستند.
- تحرک: افرادی که در خانه هستند یا به ندرت بیرون میروند (به عنوان مثال، افراد در خانههای سالمندان) قادر به استفاده از نور خورشید به عنوان منبع ویتامین دی نیستند. بنابراین، بیشتر در معرض خطر کمبود ویتامین دی هستند.
روشهای درمان کمبود ویتامین دی
هدف از درمان و پیشگیری از کمبود ویتامین د یکسان است: رسیدن به سطح سالم ویتامین د و حفظ آن در بدن. علاوه بر نور خورشید و مواد غذایی غنی از ویتامین د، ممکن است پزشک مصرف مکمل ویتامین د را توصیه کند.
راهکارهای پیشگیری از کمبود ویتامین دی
بهترین راه پیشگیری، مصرف کافی ویتامین دی از طریق تغذیه و نور خورشید است؛ البته استفاده از ضدآفتاب را فراموش نکنید. منابع غذایی حاوی ویتامین دی عبارتند از:
- ماهی های چرب (مثل سالمون، تن، ساردین)؛
- جگر گاو؛
- قارچ؛
- زرده تخممرغ؛
- روغن ماهی؛
- غذاهای غنیشده با ویتامین دی مانند شیر، غلات صبحانه، آبپرتقال و سایر محصولات لبنی.
ویتامین دی همچنین در بسیاری از مولتیویتامینها و مکملهای غذایی موجود است. اگر نگران دریافت کافی ویتامین دی هستید، با پزشک خود مشورت کنید.
