رنگ چشم چطور تعیین می شود؟
رنگ چشم انسان عمدتاً توسط ژنتیک تعیین می‌شود، و به‌طور خاص به مقدار و نوع ملانین در عنبیه چشم بستگی دارد
در گذشته محققان بر این باور بودند که رنگ چشم از طریق دو ژن رنگ چشم، از هر کدام از والدین، تعیین می شود.
از آنجا که ژن رنگ قهوه ای به ژن رنگ آبی غالب است، اعتقاد بر این بوده است که فردی که چشمان آبی دارد، هر دو ژن رنگ چشم آبی بوده است، و والدین با چشمان قهوه ای هیچ گاه نمی توانند فرزندی با چشمان آبی داشته باشند.
اما در حال حاضر ما می دانیم که موضوع از این پیچیده تر است. بر اساس تحقیقی در سال 2011، رنگ چشم شما توسط 16 ژن دیگر که در تولید ملانین در عنبیه نقش دارند، تعیین می شود.
ملانین نور را جذب می کند. زمانی که یک شئ نوری را جذب می کند، تیره به نظر می رسد. زمانی که شئ نوری جذب نکند، نور منعکس می شود و شئ به رنگ نوری که منعکس می کند در می آید. نوری که از چشمان شما منعکس می شود از بخش آبی طیف رنگی است.
چشمان قهوه ای ملانین زیادی دارند، بنابراین نور را جذب می کنند و درنتیجه تیره به نظر می رسند. چشمان میشی رنگ نسبت به رنگ قهوه ای ملانین کمتری و نسبت به رنگ سبز ملانین بیشتری دارند. چشمان آبی کمترین مقدار ملانین را دارند و بیشترین میزان نور را منعکس می کنند.
از آنجا که ژن ها از والدینتان به شما ارث رسیده است، احتمالا رنگ چشم شما مانند والدینتان است. حتی ممکن است هر دو والد چشمان آبی داشته باشند، اما رنگ چشمان فرزندشان قهوه ای شود.
بیش از 50 درصد از جمعیت جهان چشمان قهوه ای رنگ دارند. تنها حدود 2 درصد از جمعیت جهان چشمان سبز دارند.
رنگ چشم ها در مورد سلامت شما چه می گوید؟
برخی شرایط پزشکی می تواند بر رنگ چشم تاثیر بگذارد. این شرایط رنگ عنبیه را به طور دائم تغییر نمی دهد.بلکه معمولا روی صلبیه (سفیدی چشم) یا قرنیه (لایه نازک و شفاف، در بخش جلویی کره چشم) تاثیر می گذارد.
این شرایط عبارتند از:
آلبینیسم: در آلبینیسم، چشم ها به اندازه کافی ملانین تولید نمی کنند. تاثیر آلبینیسم می تواند روی رنگدانه چشم ها، مو و پوست باشد و یا صرفا روی رنگدانه های چشم تاثیر بگذارد.
نابرابرى مردمک ها: این حالت زمانی است که مردمک یک چشم از مردمک چشم دیگر بزرگتر است. از آنجا که عنبیه در چشم با مردمک بزرگتر در واقع کوچکتر است، نسبت به چشم دیگر تیره تر به نظر می رسد.
حلقه (قوس) پیری قرنیه: به دلیل تجمع کلسترول یک حلقه نامشخص و محو در اطراف قرنیه تشکیل می شود. این حلقه می تواند آبی، خاکستری، سفید یا زرد باشد.
هپاتیت و انواع بیماری های کبدی: زمانی که کبد متورم یا آسیب دیده است، نمی تواند بیلی روبین را دفع کند، بنابراین میزان آن در خون زیاد می شود. بیلی روبین سبب زرد شدن سفیدی چشم و پوست می شود.
بیماری هایفما (خونریزی داخلی چشم): اغلب به دلیل جراحت در چشم و یا بعد از جراحی، به صورت خونریزی یا رگه های خون در داخل چشم دیده می شود.
روماتیسم چشمی یا یووئیت: یووئیت التهاب داخل چشم است. از جمله علل آن عفونت، آسیب دیدگی چشم، و یا قرار گرفتن در معرض مواد سمی است. یووئیت باعث قرمز شن صلبیه می شود و نیاز به مراقبت های پزشکی اورژانسی دارد.
لنزهای تماسی
به کمک لنز های تماسی شما می توانید رنگ چشم خود را تشدید، تقویت یا کاملاً تغییر دهید. لنزهای زیبایی در رنگ های متنوعی تولید می شوند و می توانند دید را اصلاح کنند.
برخی از خطرات لنزهای غیر طبی که ممکن است برای چشم شما مناسب نباشد، عبارتند از:
- بریدگی و خراش روی چشم؛
- عفونت چشم؛
- زخم روی قرنیه؛
- سایش قرنیه؛
- کاهش جریان اکسیژن رسانی به چشم؛
- تاری دید؛
- از دست دادن بینایی؛
- خارش چشم، اشک ریزش و سایر واکنش های آلرژیک.
آیا ممکن است رنگ چشم ها به مرور زمان تغییر کند؟
از آنجا که نور منعکس شده رنگ چشم را تعیین می کند، رنگ آبی، سبز و میشی در شرایط نوری مختلف، اندکی متفاوت به نظر می رسند. اگرچه رنگ چشمی که در کودکی دارید، به طور طبیعی به یک رنگ کاملا متفاوت تغییر پیدا نمی کند مگر در موارد نادر و به دلیل جراحت و یا ژنتیک.
نوزادان از این قاعده مستثنا هستند. بیشترین میزان فعالیت ملانوسیت، سلول های مخصوص ترشح ملانین، در یک سال اول زندگی کودک است. این بدان معنا است که معمولا رنگ چشم ها تا یک سالگی تعیین می شود. اگرچه از شش ماهگی به بعد روند تغییر رنگ چشم ها در نوزاد بسیار آهسته می شود.
آیا می توان رنگ چشم را تغییر داد؟
اخیرا چند عمل جراحی که رنگ چشم ها را به طور دائمی تغییر می دهد، مورد توجه قرار گرفته است. بسیاری از پزشکان در خصوص این عمل های جراحی و آسیب های جدی آن برای چشم ها هشدار داده اند.
سه روش مورد استفاده برای تغییر رنگ چشم عبارتند از:
عمل کاشت عنبیه
عمل کاشت عنبیه در اصل عملی است که برای درمان جراحت های چشمی استفاده می شود. از این عمل برای تغییر رنگ چشم نیز استفاده می شود.
هدف از این عمل جراحی کمک به افرادی بود که عنبیه چشمانشان آسیب دیده و یا از بین رفته بود. در این عمل جراحی، جراح چشم پزشک قرنیه را شکافته و سیلیکونی رنگی را در چشم قرار می دهد، سپس آن را باز می کند تا روی عنبیه قرار گیرد.
مطالعات نشان داده است که برای افرادی که تحت عمل کاشت عنبیه قرار گرفته اند، مشکلات جدی گزارش شده است، از جمله:
- گلوکوما،
- آب مروارید،
- آسیب دیدگی قرنیه،
- التهاب لایه میانی چشم، که باعث تاری دید، قرمزی و درد چشم می شود.
در سال 2014 آکادمی چشم پزشکی آمریکا در خصوص عمل جراحی کاشت عنبیه برای اهداف زیبایی هشدار داده است.
دپیگمانتاسیون با لیزر
در این روش با استفاده از لیزر، رنگدانه های سلول های عنبیه را از بین می برند. با از بین رفتن رنگدانه ها، رنگ چشم قهوه ای به آبی تبدیل می شود؛ چون رنگ چشم آبی در واقع هیچ رنگدانه ای ندارد. این عمل تنها روی چشم های قهوه ای قابل انجاماست. مانند هر جراحی دیگری، این عمل نیز می تواند عوارض جانبی داشته باشد.
گلوکوما و التهاب بافت میانی چشم از جمله این عوارض هستند.
کراتوپیگمانتاسیون (تزریق رنگ به درون قرنیه ) با لیزر
به این روش خالکوبی قرنیه نیز گفته می شود، و در آن پزشک با کمک لیزر رنگدانه های خاصی را در قرنیه وارد می‌کند. در این عمل رنگ عنبیه تغییر نمی کند، اما به قرنیه رنگدانه اضافه می شود و رنگ عنبیه را پوشش می دهد.
کلام آخر
آکادمی چشم پزشکی آمریکا مخالف عمل های زیبایی تغییر رنگ چشم با کاشت عنبیه است. این عمل می تواند عوارض جدی به همراه داشته باشد. حتی ممکن است منجر به نابینایی شود. بسیاری از چشم پزشکان نیز با این انجمن هم نظر هستند. اگرچه این عمل در میان افراد معروف پرطرفدار است، اما در واقع برای بلند مدت به هیچ وجه ایمن نیست. اگر می خواهید رنگ چشم خود را تغییر دهید، از روش های غیر تهاجمی مانند لنزهای تماسی استفاده کنید که تغییرات موقت ایجاد می کنند.
استفاده از لنزهای تجویزی یا لنزهایی که صرفا جنبه زیبایی دارند نیز می توانند خطراتی به همراه داشته بشد، اما قطعا از سایر روش های یاد شده ایمن تر هستند.
