هپاتیت: تشخیص، درمان و راه‌های پیشگیری
هپاتیت نوعی بیماری التهابی کبد است که غالبا به وسیله عفونت ویروسی ایجاد می‌شود، اما عوامل دیگری نیز می‌توانند منجر به هپاتیت شوند.
هپاتیت نوعی بیماری التهابی کبد است که غالبا به وسیله عفونت ویروسی ایجاد می‌شود، اما عوامل دیگری نیز می‌توانند منجر به هپاتیت شوند.
هپاتیت خودایمنی و هپاتیت ناشی از داروها، سموم و الکل مثال‌هایی از هپاتیت غیرویروسی هستند.
هپاتیت خودایمنی زمانی ایجاد می‌شود که بدن شما بر علیه بافت‌های کبد، آنتی بادی می‌سازد.
هپاتیت ویروسی
انواع هپاتیت ویروسی عبارتند از هپاتیت‌های نوع A، B، C، D و E. ویروس‌های متفاوتی باعث ایجاد هر یک از انواع این هپاتیت ها می‌شوند.
هپاتیت نوع A
این نوع هپاتیت به وسیله ویروس هپاتیت A ایجاد می‌شود. هپاتیت A، غالبا از طریق مصرف آب یا غذای آلوده به ویروس هپاتیت A به افراد دیگر انتقال پیدا می‌کند.
هپاتیت نوع B
این نوع هپاتیت از طریق تماس با مایعات بدن فرد آلوده مانند خون، ترشحات واژن یا مایع منی به اشخاص دیگر سرایت می‌کند.
رابطه جنسی با فرد آلوده یا استفاده از سرنگ و تیغ آلوده، باعث انتقال ویروس هپاتیت B می‌شود. حدود 350 میلیون نفر در دنیا به این بیماری مزمن مبتلا هستند.
هپاتیت نوع C
این نوع هپاتیت توسط ویروس هپاتیت Cایجاد می‌شود. این نوع هپاتیت نیز از طریق تماس با مایعات بدن فرد آلوده مانند خون، ترشحات واژن یا مایع منی به اشخاص دیگر سرایت می‌کند.
هپاتیت نوع D
هپاتیت D که هپاتیت دلتا نیز خوانده می‌شود، یک بیماری جدی کبدی است که به وسیله ویروس هپاتیت D ایجاد می‌شود. این ویروس از طریق تماس مستقیم با خون فرد آلوده انتقال پیدا می‌کند.
هپاتیت نوعD ، نوع نادری از هپاتیت است که فقط در کنار هپاتیت نوع B بروز می‌کند. ویروس این هپاتیت نمی‌تواند بدون حضور هپاتیت نوع B تکثیر شود.
هپاتیت نوع E
این نوع هپاتیت از طریق آب آلوده منتقل می‌شود. هپاتیت نوع E، عموما در محیط‌هایی که وضعیت بهداشتی مناسبی ندارند و در نتیجه آلوده شدن آب با فاضلاب مشاهده می‌شود.
هپاتیت غیر ویروسی
الکل و سایر سموم
مصرف بیش از حد نوشیدنی‌های الکلی و سایر مواد سمی به کبد آسیب می‌رساند و آن را ملتهب می‌کند. این هپاتیت گاهی هپاتیت الکلی نیز خوانده می‌شود.
الکل به طور مستقیم به سلول‌های کبد آسیب می‌رساند و پس از مدتی آسیب دایمی به آنها وارد می‌کند و در نهایت منجر به از کار افتادن کبد و سیروز می‌شود.
مصرف بیش از حد داروها یا قرار گرفتن در معرض سموم نیز می‌تواند منجر به هپاتیت شود.
هپاتیت خودایمنی
در برخی موارد، سیستم ایمنی بدن به اشتباه کبد را به عنوان یک عامل مضر در نظر می‌گیرد و به آن حمله می‌کند.
این مسئله باعث ایجاد التهاب ملایم تا شدید و نهایتا از کار انداختن کبد خواهد شد. این بیماری در خانم‌ها، سه برابر بیشتر از آقایان بروز می‌کند.
علایم شایع هپاتیت
اگر به انواع عفونی هپاتیت که مزمن هستند مانند هپاتیت B یا C مبتلا هستید، شاید در ابتدای بیماری، علامت خاصی را مشاهده نکنید.
حتی ممکن است علایم بیماری تا وقتی که کبد از کار بیفتد، بروز نکند.
علایم هپاتیت حاد به سرعت بروز می‌کنند، علایمی مانند:
- خستگی
- علایم شبه انفولانزا
- ادرار تیره رنگ
- مدفوع بی رنگ (کمرنگ)
- دردهای شکمی
- بی اشتهایی
- کاهش وزن
- زردی پوست و چشم‌ها که ممکن است علامت بروز یرقان باشد.
هپاتیت مزمن به آرامی پیشروی می‌کند، بنابراین علایم آن ممکن است بسیار نامحسوس باشند.
مشکلات ناشی از هپاتیت
هپاتیت B یا C که هپاتیت مزمن ایجاد می‌کنند، مشکلات جدی برای بیمار پدید می آورند.
بیماران مبتلا به این دو نوع هپاتیت در معرض ابتلا به بیماری‌هایی مانند بیماری‌های مزمن کبد، سیروز یا سرطان کبد خواهند بود.
به افراد مبتلا به هپاتیت‌های نوع B و C توصیه می‌شود که از مصرف نوشیدنی‌های الکلی اجتناب کنند، زیرا مصرف آنها می‌تواند سرعت پیشروی بیماری و احتمال از کار افتادن کبد را بالا ببرد.
بعضی از مکمل‌ها و داروها نیز می‌توانند بر عملکرد کبد تاثیر بگذارند. اگر به هپاتیت‌های مزمن نوع B و C مبتلا هستید، باید قبل از مصرف هر نوع داروی دیگر با پزشک خود مشورت کنید.
هپاتیت چطور درمان می‌شود؟
درمان هپاتیت به نوع آن و مزمن یا حاد بودن بیماری بستگی دارد.
هپاتیت نوع A
این نوع هپاتیت نیازی به درمان ندارد. در صورتی که علایم بیماری برای شما آزاردهنده نیست، می‌توانید با استراحت در منزل این بیماری را درمان کنید.
اگر دچار اسهال یا استفراغ شده‌اید، برای تامین آب و مواد مغذی بدن، توصیه‌های پزشک خود را دنبال کنید.
واکسن هپاتیت نوع A نیز برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری در دسترس است.
هپاتیت نوع B
فرم حاد هپاتیت B، نیاز به درمان خاصی ندارد.
اما هپاتیت B مزمن باید با استفاده از داروهای ضدویروسی درمان شود.
هزینه‌های درمان این بیماری معمولا زیاد است، چون بیمار باید برای مدت طولانی (تا چند سال) دارو مصرف کند و هم چنین مرتب توسط پزشک معاینه شود. می‌توان با تزریق واکسن از ابتلا به هپاتیت نوع B پیشگیری کرد.
هپاتیت نوع C
داروهای ضد ویروسی برای درمان نوع شدید و مزمن هپاتیت C موثر هستند.
افرادی که به فرم حاد هپاتیت نوع C مبتلا هستند معمولا باید برای درمان همزمان چندین داروی ضد ویروس مصرف کنند.
برای انتخاب بهترین شیوه درمانی، شاید لازم باشد آزمایشات دیگری نیز در مورد آنها انجام شود.
افرادی که در نتیجه ابتلا به هپاتیت نوع C به سیروز پیشرفته (زخم کبدی) یا بیماری های کبد دچار شده‌اند، ممکن است به پیوند کبد نیاز پیدا کنند.
در حال حاضر واکسنی برای پیشگیری از ابتلا به هپاتیت نوع C وجود ندارد.
هپاتیت نوع D
در حال حاضر هیچ داروی ضد ویروسی برای درمان این نوع هپاتیت وجود ندارد.
با توجه به اینکه برای بروز هپاتیت نوع D، لازم است ابتدا فرد به ویروس هپاتیت نوع B مبتلا شده باشد، بنابراین با تزریق واکسن هپاتیت B می‌توان از ابتلا به هپاتیت نوع D پیشگیری کرد.
هپاتیت نوع E
امروزه درمانی برای این نوع هپاتیت وجود ندارد.
این بیماری غالبا به صورت حاد بروز پیدا می‌کند و خود به خود نیز برطرف می‌شود.
به افرادی که به این نوع بیماری هپاتیت مبتلا هستند، غالبا توصیه می‌شود که استراحت داشته باشند، مایعات بنوشند، مواد مغذی را به اندازه کافی دریافت کنند و از مصرف نوشیدنی‌های الکلی خودداری کنند.
با این حال زنان بارداری که به هپاتیت نوع E مبتلا هستند به مراقبت جدی و بستری در بیمارستان نیاز دارند.
هپاتیت خودایمنی
کورتیکواستروئیدها در درمان مراحل اولیه هپاتیت خودایمنی نقش مهمی دارند.
آنها در درمان 80 درصد افراد مبتلا به این نوع هپاتیت موثرند. سایر داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن نیز می‌توانند به عنوان درمان جایگزین موثر باشند.
راهکارهایی برای پیشگیری از هپاتیت
رعایت نکات بهداشتی
رعایت نکات بهداشتی، یکی از راه‌های اساسی در پیشگیری از ابتلا به تمام انواع هپاتیت ویروسی (از نوع A تا E) است.
بنابراین در صورتی که به مناطقی که وضعیت بهداشتی مناسبی ندارند سفر می‌کنید سعی کنید از موارد زیر استفاده نکنید:
- آب لوله کشی به عنوان آب شرب
- یخ غیر بهداشتی
- غذاهای دریایی خام یا نپخته و صدف
- میوه ها یا سبزیجات خام
هپاتیت‌های نوع B ، C و D که از طریق خون افراد آلوده منتقل می‌شود، با روش‌های زیر قابل پیشگیری هستند:
- عدم استفاده از سرنگ‌های اشتراکی
- عدم استفاده از تیغ اشتراکی
- عدم استفاده از مسواک دیگران
- عدم تماس با خون ریخته شده بر روی زمین
از آنجایی که هپاتیت‌های نوع Bو C می‌توانند از طریق رابطه جنسی منتقل شوند، داشتن رابطه جنسی ایمن و استفاده از روش‌های پیشگیری مثل کاندوم که از منتقل شدن ویروس جلوگیری می‌کند، می‌تواند از انتقال بیماری پیشگیری کند.
واکسیناسیون
تزریق واکسن، یک روش کلیدی و مهم در پیشگیری از هپاتیت است. واکسیناسیون، روش مناسبی برای پیشگیری از ابتلا به هپاتیت‌های نوع A و B می‌باشد.
متخصصان به دنبال ساخت واکسن برای هپاتیت نوع C هستند.
