هموروئید یا بواسیر که به معنی توده یا کیسه است، سیاهرگ های متورم مقعد و پایین رکتوم (قسمت انتهایی روده بزرگ) و بسیار شبیه به رگ های واریسی هستند.

هموروئید می تواند در داخل راست روده یا رکتوم (بواسیر داخلی) یا زیر پوست اطراف مقعد و قابل لمس (بواسیر خارجی) ایجاد شود.

از هر چهار بزرگسال تقریباً سه نفر هر از گاهی به هموروئید مبتلا می شوند. هموروئید دلایل مختلفی دارد، اما اغلب علت آن ناشناخته است.

علائم

علائم و نشانه های هموروئید معمولاً به نوع آن بستگی دارد.

انواع هموروئید

هموروئید خارجی

هموروئید های خارجی در زیر پوست اطراف مقعد هستند و علائم آن شامل خارش، سوزش، درد، ناراحتی و تورم اطراف مقعد و حتی خون ریزی می باشد.

هموروئید داخلی

هموروئید داخلی در داخل راست روده یا رکتوم  قرار دارد.

معمولاً نمی توانید آنها را ببینید یا احساس کنید و به ندرت باعث ناراحتی می شوند. اما زور زدن یا تحریک در هنگام دفع مدفوع می تواند باعث خونریزی بدون درد شود.

در این صورت هنگام اجابت مزاج ممکن است متوجه مقادیر کمی خون قرمز روشن روی دستمال توالت یا داخل دستشویی شوید.

هموروئید ترومبوزه

در برخی موارد هموروئید داخلی به سمت بیرون مقعد برجسته شده و دچار بیرون زدگی، همراه با درد و سوزش می شود.

اگر در یک هموروئید خارجی خون جمع شود و لخته (ترومبوز) ایجاد کند، می تواند منجر به ایجاد یک توده سفت در نزدیکی مقعد، همراه با درد شدید، تورم و التهاب شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر در حین اجابت مزاج خونریزی دارید که پس از یک هفته بهبود نیافته است، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

خونریزی مقعدی علاوه بر هموروئید، می تواند نشان دهنده سایر مشکلات روده (بیماری های التهابی، سرطان) نیز باشد. شقاق مقعدی نیز می تواند باعث درد و خونریزی هنگام دفع شود.

بنابراین باید مطمئن شوید که تشخیص و درمان مناسب را دریافت کرده اید.

اگر هموروئید شما بسیار دردناک است، یا بعد از این که از درمان های معمول خانگی استفاده کردید و بهبودی حاصل نشد، به پزشک خود اطلاع دهید.

در موارد شدید خونریزی مقعدی به خصوص اگر همراه با سرگیجه و سبکی سر باشد باید سریع به اورژانس مراجعه کنید.

علل بروز هموروئید

سیاهرگ های اطراف مقعد، تحت فشار کشیده شده و ممکن است برآمده یا متورم شوند.

بواسیر ممکن است در اثر افزایش فشار در قسمت تحتانی رکتوم به دلیل موارد زیر ایجاد شود:

• زور زدن در هنگام اجابت مزاج؛
• نشستن طولانی مدت روی توالت؛
• اسهال یا یبوست مزمن؛
• چاقی و اضافه وزن؛
• بارداری؛
• داشتن رابطه مقعدی؛
• رژیم غذایی کم فیبر؛
• بلند کردن اجسام سنگین؛
• افزایش سن.

 با افزایش سن خطر ابتلا به هموروئید افزایش می یابد؛ زیرا بافت هایی که از وریدهای راست روده و مقعد حمایت می کنند، ضعیف، نازک و کشیده می شوند.

در دوران بارداری نیز اتفاق مشابهی می افتد؛ وزن کودک به ناحیه مقعد فشار وارد می کند و امکان بروز هموروئید بیشتر می شود.

عوارض هموروئید

بروز عارضه در هموروئید شایع نیست؛ ولی گاهی درموارد مزمن عوارض زیر رخ می دهد:

• کم خونی: از دست دادن خون مزمن ناشی از هموروئید ممکن است باعث کم خونی شود. در این صورت گلبول های قرمز سالم و کافی برای حمل اکسیژن به سلول های بدن وجود ندارد.
• هموروئید نکروز شده: اگر خون رسانی به هموروئید داخلی قطع شود، هموروئید ممکن است نکروز شده و باعث ایجاد درد شدید شود.
• لخته خون: گاهی اوقات لخته می تواند در یک هموروئید ایجاد شود (همورویید ترومبوزه). اگرچه خطرناک نیست، اما می تواند بسیار دردناک باشد و گاهی اوقات نیاز به تخلیه دارد.

پیشگیری، تشخیص و درمان

بواسیر اغلب بدون جراحی یا حتی درمان های سرپایی در مطب بهبود می یابد. می توانید درمان را با محصولات بدون نسخه موجود در داروخانه و تغییرات سبک زندگی شروع کنید.

 برای پیشگیری و کاهش علائم هموروئید نکات زیر را رعایت کنید:

بهترین راه برای جلوگیری از هموروئید این است که با مصرف غذاهای پر فیبر از بروز یبوست پیشگیری کنید.

میوه، سبزیجات و غلات کامل بخورید و مصرف غذاهای فراوری شده را کاهش دهید. فیبر را به آرامی به رژیم غذایی خود اضافه کرده تا از مشکلات ناشی از نفخ جلوگیری کنید.

هر روز شش تا هشت لیوان آب و مایعات دیگر مصرف کنید، تا بدن خود را هیدراته نگه دارید؛ مصرف فراوان مایعات به پیشگیری از یبوست کمک می کند.

مکمل های فیبر را در رژیم غذایی خود بگنجانید. با وجود توصیه های فراوان و توجه به رژیم غذایی، اکثر مردم مقدار توصیه شده فیبر را( 20 تا 30 گرم در روز) در رژیم غذایی خود دریافت نمی کنند.

مطالعات نشان داده‌ است که مکمل‌ های فیبر بدون نسخه، مانند پسیلیوم  و پیدرولاکس ( پلی اتیلن گلیکول) علائم و خونریزی ناشی از هموروئید را بهبود می‌بخشند.

اگر از مکمل های فیبر استفاده می کنید (خانم های باردار قبل از این که هر دارویی را امتحان کرده یا رژیم غذایی خود را تغییر دهند، باید با پزشک خود مشورت کنند)، حتماً مایعات زیاد مصرف کنید.

در غیر این صورت، مکمل ها اثربخشی نداشته و می توانند خود باعث یبوست یا بدتر شدن آن شوند. از ملین ها استفاده نکنید، زیرا می توانند باعث بروز اسهال و تحریک هموروئید شوند.

توجه داشته باشید که زور زدن بیش از حد هنگام دفع می تواند به وریدهای انتهایی روده فشار آورده و شرایط را بدتر کند.

به محض این که احساس دفع به شما دست داد به دستشویی بروید. در غیر این صورت، مدفوع در انتهای روده آب خود را از دست داده و دفع آن سخت تر می شود.

ورزش و فعالیت برای کمک به جلوگیری از یبوست و کاهش فشار روی وریدهای روده، که با ایستادن یا نشستن طولانی مدت رخ می دهد، موثر است.

در صورتی که در موارد خونریزی مقعدی به پزشک مراجعه نمایید، پزشک پس از معاینه ممکن است از روش های تشخیصی و پاراکلینیکی برای رد کردن سایر علل خونریزی مقعدی استفاده نماید؛ مانند: کولونوسکوپی و باریم انما .

گاهی پزشک از روش های درمانی مانند تزریق داخل بواسیر برای از بین بردن آن یا حتی بستن ورید تغذیه کننده بواسیر و کوچک کردن آن استفاده می کند.

امروزه استفاده ازلیزر، پروب های الکتریکی، و اشعه مادون قرمز هم برای درمان هموروئید معمول است.

 نکات زیر را برای تسکین درد و خارش بواسیر امتحان کنید:

 نشستن در وان یا لگن آب گرم یک درمان قدیمی است. چند بار در روز به مدت 15 دقیقه یا بیشتر در آب گرم (نه داغ) بنشینید.

این روش به کاهش تورم در ناحیه کمک کرده و عضله اسفنکتر فشرده را شل می کند. این روش به خصوص بعد از اجابت مزاج بسیار موثر است.

برای کاهش علائم هموروئید از کرم و پمادهای بدون نسخه مثل پمادهای آنتی هموروئید (یا شیاف آنتی هموروئید) استفاده کنید. این پمادها می توانند علائمی مانند خارش، التهاب و درد در ناحیه مقعد را تسکین دهند.

استفاده ازکمپرس سرد، به این صورت که پک سرد را برای چند دقیقه روی ناحیه حساس قرار دهید تا آن را بی حس کرده و تورم را کاهش دهد.

پوشیدن لباس گشاد و خنک ازجنس پنبه ای ممکن است به کاهش ناراحتی کمک کند.