فشار خون بالا (hypertension) ممکن است عوارض جدی مانند حمله قلبی یا سکته مغزی را به ‌دنبال داشته ‌باشد. اما خبر خوب اینجاست که با تغییر سبک زندگی و استفاده از داروهای کنترل فشار خون زیر نظر پزشک می‌توان این بیماری را مدیریت کرد. در ادامه مطلب، کمی بیشتر با علائم فشار خون آشنا می‌شویم و راهکارهایی برای مدیریت و کنترل فشار خون معرفی می‌کنیم.

آیا شما هم در معرض خطر فشار خون بالا هستید؟

فشار خون بالا، عارضه بسیار شایعی به‌ خصوص در بین سالمندان است. این بیماری معمولا علائم خاصی ندارد و به همین خاطر ممکن است متوجه وجود آن نشوید.

از جمله عواملی که احتمال ابتلا به فشار خون بالا را افزایش می‌دهند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سن (با افزایش سن احتمال ابتلا به فشار خون بیشتر می‌شود.)
• داشتن بستگان مبتلا به فشار خون بالا
• نژاد
• رژیم غذایی ناسالم
• اضافه ‌وزن
• سیگار کشیدن
• مصرف بیش از حد الکل
• تجربه استرس طولانی ‌مدت

علائم فشار خون بالا کدامند؟

فشار خون بالا معمولا هیچ علامتی ندارد و بسیاری از افراد بدون اینکه متوجه باشند به این بیماری مبتلا هستند. فشار خون بالا در موارد کمی ممکن است علائمی مانند موارد زیر را به ‌همراه داشته‌ باشد:

• سردرد
• تاری دید
• درد قفسه‌ سینه

تنها روش برای اطلاع از اینکه آیا فشار خون بالا دارید یا خیر، اندازه‌گیری فشار خون است.

معنای عدد فشار خون شما چیست؟

فشار خون به ‌صورت دو عدد بیان می‌شود که عدد اول بالاتر از عدد دوم است. (برای مثال 80/130)

به طور معمول در صورتی که عدد فشار خون شما یکی از موارد زیر باشد، فشار خون بالا در نظر گرفته ‌می‌شود:

• 90/140 یا بالاتر: زمانی که توسط یک متخصص در مراکز درمانی اندازه گیری شود.
• 85/135 یا بالاتر: زمانی که در خانه اندازه‌گیری شود.

عوارض فشار خون بالا چیست؟

اگر فشار خون برای مدت طولانی بالا باشد، فشار اضافی بر رگ‌های خونی، قلب و سایر اندام‌های بدن مانند مغز، کلیه‌ها و چشم وارد می‌کند. اگر این بیماری کنترل نشود، خطر ابتلا به بیماری‌های زیر افزایش می‌یابد:

• بیماری قلبی
• حمله قلبی
• سکته مغزی
• نارسایی قلبی
• بیماری کلیوی
• زوال عقل ناشی از آسیب به عروق مغزی

حتی کاهش جزئی فشار خون می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به چنین عارضه‌هایی کمک کند.

روش‌های درمان فشار خون بالا

اگرچه مصرف داروها ممکن است به کاهش فشار خون کمک کند، اما تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی نیز می‌تواند در کنترل این بیماری موثر باشد. موثرترین راهکارهای کنترل فشار خون بالا عبارتند از:

1.      ورزش را در برنامه روزانه خود قرار دهید

تحقیقات نشان ‌می‌دهد که هر دو نوع ورزش هوازی و استقامتی به مدیریت فشار خون کمک می‌کند و فشار خون ممکن است تا 24 ساعت بعد از ورزش کاهش یابد.

مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) توصیه می‌کند که حداقل حداقل 2.5 ساعت در هفته یا حدود 30 دقیقه در روز برای 5 روز در هفته ورزش با شدت متوسط انجام دهید. در مورد کودکان و نوجوانان نیز توصیه می‌شود که روزانه حداقل یک ساعت ورزش کنند. با این راهکارهای ساده، ورزش را در روتین زندگی خود جای دهید:

• استفاده از پله به ‌جای آسانسور
• پیاده‌روی به‌ جای رانندگی
• انجام کارهای خانه
• باغبانی
• دوچرخه‌سواری
• شرکت در ورزش‌های تیمی

2.     وزن خود را کنترل کنید

اضافه ‌وزن فشار بیشتری به قلب و سیستم عروقی وارد کرده و ممکن است احتمال ابتلا به فشار خون بالا را افزایش دهد. اگر شاخص توده بدنی (BMI) شما 25 یا بالاتر باشد، کاهش 2 تا 4 کیلوگرم می‌تواند به کاهش فشار خون کمک کند. 3 راهکار ساده برای کاهش وزن عبارتند از:

• تحرک بیشتر
• کمتر غذا خوردن
• تغذیه سالم

3.    مصرف شکر و کربوهیدرات‌های تصفیه شده را کاهش دهید

محدود کردن مصرف شکر و کربوهیدرات‌های تصفیه شده می‌تواند به کاهش وزن و کاهش فشار خون کمک کند. طبق مطالعه‌ای در سال 2020، افرادی که رژیم‌های کم کربوهیدرات و کم چربی را دنبال کرده ‌بودند، بعد از 6 ماه به طور میانگین 5 میلی متر جیوه کاهش فشار دیاستولیک و 3 میلی متر جیوه کاهش فشار سیستولیک داشتند.

4.    پتاسیم بیشتر و نمک (سدیم کلراید) کمتر مصرف کنید

افزایش مصرف پتاسیم و کاهش مصرف نمک (سدیم کلراید) ممکن است به کاهش فشار خون کمک کند. مصرف نمک زیاد می‌تواند خطر ابتلا به فشار خون را افزایش دهد. البته کارشناسان به ‌طور دقیق نمی‌دانند که چرا این اتفاق می‌افتد، اما احتباس آب و التهاب در رگ‌های خونی ممکن است نقشی در این موضوع داشته‌باشد.

از طرفی پتاسیم به بدن کمک می‌کند که نمک را دفع کرده و تنش را در رگ‌های خونی کاهش دهد. چند مورد از غذاهای سرشار از پتاسیم عبارتند از:

• میوه‌های خشک مانند زردآلو و آلو
• شیر و ماست
• عدس و لوبیا قرمز
• سبزیجات مانند سیب‌زمینی، گوجه فرنگی و اسفناج

با این حال، مصرف زیاد پتاسیم ممکن است برای افراد مبتلا به بیماری کلیوی مضر باشد؛ بنابراین پیش از افزایش مصرف پتاسیم با پزشک خود مشورت کنید.

5.    از کشیدن سیگار پرهیز کنید

سیگار کشیدن می‌تواند بر فشار خون شما تاثیر بگذارد. در بلند مدت مواد شیمیایی موجود در تنباکو ممکن است فشار خون شما را از طریق موارد زیر افزایش دهد:

• آسیب رساندن به دیواره رگ‌های خونی
• ایجاد التهاب
• تنگ کردن شریان‌ها

حتی قرار گرفتن در معرض دود سیگار هم می‌تواند بر رگ‌های خونی شما تاثیر بگذارد.

6.     گیاهان دارویی را امتحان کنید

برخی گیاهان دارویی ممکن است به کاهش فشار خون کمک کنند. با این حال تحقیقات بیشتری برای شناسایی دوز و ترکیبات مفید موجود در این گیاهان نیاز است.

برخی از گیاهان و داروهای گیاهی که افراد برای کاهش فشار خون استفاده می‌کنند، عبارتند از:

• آب کرفس
• زنجبیل
• چای ترش
• روغن کنجد
• عصاره گوجه فرنگی
• چای

نکته: همواره قبل از استفاده از مکمل‌های گیاهی با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.

7.    غذاهای سالم حاوی پروتئین بالا مصرف کنید

مطالعه‌ای در سال 2015 که روی بیش از 1300 نفر انجام شده بود نشان داد افرادی که رژیم غذایی با پروتئین بالا داشتند، 40 درصد کمتر در معرض خطر ابتلا به فشار خون قرار داشتند. کسانی که این رژیم را با مصرف بالای فیبر ترکیب کرده ‌بودند، تا 60 درصد کاهش خطر را تجربه کردند.

این نتیجه شامل هر دو نوع پروتئین حیوانی و پروتئین گیاهی می‌شود. مواد غذایی سرشار از پروتئین عبارتند از:

• ماهی، مانند سالمون یا تن ماهی در آب
• تخم ‌مرغ
• ماکیان مانند سینه مرغ
• گوشت گاو بدون چربی
• لوبیا و حبوبات مانند لوبیا قرمز و عدس
• مغزیجات یا کره مغزیجات مانند کره بادام‌ زمینی
• نخود
• پنیر کم چربی و سایر محصولات لبنی

همچنین سیر نیز می‌تواند به کاهش فشار خون کمک کند. خبر خوب برای علاقه‌مندان به قهوه این است که معمولا افرادی که 1 تا 3 فنجان قهوه در روز میل می‌کنند، به‌ احتمال ‌زیاد افزایش فشار خون را تجربه نمی‌کنند.

با این حال اگر به نوشیدن قهوه عادت ندارید، مصرف زیاد یا حتی کم قهوه ممکن است فشار خون شما را افزایش دهد.

نکته: نوشیدنی‌های انرژی‌زا حاوی کافئین بالایی هستند که ممکن است فشار خون را افزایش دهند و باعث افزایش خطر مشکلات قلبی و عروقی شوند.

8.    مصرف نوشیدنی‌های الکلی را محدود کنید

مطالعه‌ای در سال 2020 نشان داد که مصرف 30 گرم الکل (یا بیشتر) می‌تواند ضربان قلب را تا 24 ساعت افزایش دهد. فشار خون نیز معمولا در 12 ساعت اول کاهش می‌یابد اما در ادامه افزایش خواهد یافت.

9.     استرس خود را مدیریت کنید

روش‌های مدیریت استرس به فرد بستگی دارد اما چند راهکار متداول عبارتند از:

• تمرین تنفس عمیق
• پیاده‌روی
• مطالعه کتاب
• گوش دادن به موسیقی
• ذهن آگاهی
• مدیتیشن

10.   کیفیت خواب خود را بالا ببرید

کم خوابی ممکن است خطر ابتلا به فشار خون بالا را افزایش دهد. یکی از دلایل آن ممکن است این باشد که فشار خون شما هنگام خواب کاهش می‌یابد و در صورتی که خوب نخوابید، ممکن است این مرحله را تجربه نکنید.

نکاتی که می‌توانید برای داشتن خواب مناسب رعایت کنید، عبارتند از:

• تنظیم یک برنامه منظم برای خواب
• ورزش در طول روز، اما نه خیلی نزدیک به زمان خواب
• خوابیدن در اتاقی خنک و تاریک
• نگه‌داشتن دستگاه‌های الکترونیکی خارج از اتاق‌خواب
• خودداری از خوردن یا نوشیدن کافئین یا الکل نزدیک به زمان خواب

داروهای کنترل کننده فشار خون بالا

داروی فشار خون باید توسط پزشک تجویز شده و زیر نظر او مصرف شود. گاهی ممکن است لازم باشد بیش از یک داروهای کنترل فشار خون مصرف کنید. شرکت داروسازی اکتوورکو با داشتن سبد دارویی متنوع از داروهای کنترل کننده فشار خون سعی در تامین نیاز دارویی جامعه مبتلا به فشار خون بالا دارد. از جمله داروهای کنترل کننده فشار خون در شرکت داروسازی اکتوورکو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آملوبر (آملودیپین)
• والزتور (والسارتان)
• والوسپ (آملودیپین/والسارتان)
• تلمیک (تلمیزارتان)
• تلمیک-اچ (تلمیسارتان/ هیدروکلرتیازید)
• آملوتلمیک (تلمیسارتان/آملودیپین)
• ایربسال (ایربسارتان)

منبع: nhs، healthline