دکتر مریم شریف (بورد تخصصی داروسازی بالینی)

اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک(Histrionic personality disorder)  یکی از اختلالات شخصیتی است که با نیاز مفرط به توجه و رفتارهای نمایشی مشخص می‌شود.

این اختلال معمولاً در اوایل بزرگسالی آغاز می‌شود و شامل احساسات شدید و ناپایدار است. افراد مبتلا بهHPD  ممکن است برای جلب توجه، رفتارهای غیرمعمول یا اغراق‌آمیز انجام دهند و عزت نفس آن‌ها به تأیید دیگران وابسته است.

این اختلال شخصیت بیشتر در زنان دیده می‌شود و شیوع آن تقریباً چهار برابر مردان است.

علل بروز اختلال شخصیت نمایشی

علل بروز این اختلال بسیار متعدد بوده و هنوز به‌طور کامل شناخته نشده، اما می‌توان آن‌ها را به دو دسته اصلی تقسیم کرد:

عوامل ژنتیکی: این اختلال ممکن است در خانواده‌هایی با سابقه اختلالات شخصیتی، بیشتر مشاهده شود.

عوامل محیطی: تجربیات دوران کودکی، به ویژه محیط خانوادگی، می‌توانند تأثیر زیادی بر بروز HPD داشته باشد. کودکانی که در خانواده‌های ناپایدار یا با والدین انتقادی بزرگ می‌شوند، ممکن است برای جلب توجه و تأیید والدین به رفتارهای نمایشی روی آورند. همچنین، تجارب آسیب‌زا مانند طلاق والدین یا دعواهای مکرر در خانواده نیز می‌تواند منجر به بروز این اختلال شود.

درمان اختلال شخصیت نمایشی

تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا کمک کند.

 روش‌های درمانی شامل:

• دارودرمانی: برای کنترل علائم همراه مانند افسردگی، اضطراب و…؛
• روان‌درمانی فردی: برای بررسی الگوهای نمایشی و…؛
• درمان‌های شناختی و رفتاری که می تواند شامل گروه درمانی خانواده درمانی و زوج درمانی باشد؛

 ‎ ممکن است فرد برای دراز مدت به مراقبت درمانی و تکمیلی نیاز داشته باشد تا از عود مجدد اختلال جلوگیری شود.

‎‎نقش خانواده در درمان

اعضای خانواده می‌توانند با فراهم کردن محیطی امن و حمایتگر، به فرد کمک کنند تا احساسات و افکار خود را بیان کند. آموزش مهارت‌‌های ارتباطی سالم و ایجاد مرزهای مشخص بین فرد بیمار و دیگران، همچنین حضور خانواده در جلسات درمانی  در درک بهتر بیماری و تعامل موثرتر نقش مفیدی دارد.خانواده باید از رفتارهای دلسوزانه که ممکن است غرور فرد را خدشه‌دار کند، پرهیزکنند.

آیا افراد مبتلا به درمان خود علاقه‌مند هستند؟

‎افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی معمولاً تمایلی به درمان ندارند؛ زیرا اغلب متوجه رفتارهای مشکل‌ساز خود نمی‌شوند. این افراد به دلیل نیاز شدید به توجه و تأیید دیگران، ممکن است احساس کنند که رفتارهایشان طبیعی است و نیازی به تغییر ندارند. با این حال، در مواردی که افسردگی یا مشکلات دیگری ناشی از رفتارهایشان بروز کند، ممکن است به دنبال کمک و درمان بروند.

چگونه می‌توان افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی را به درمان ترغیب کرد؟

• ‎آموزش و آگاهی: توضیح دادن به فرد درباره اختلال و تأثیرات آن بر زندگی‌.
• ایجاد رابطه اعتماد: برقراری یک رابطه حمایتی و بدون قضاوت با فرد.
• تأکید بر مزایای درمان: شفاف نمودن تاثیر درمان برکیفیت زندگی، روابط و عزت نفس فرد.
• استفاده از مشاوره گروهی: احساس تعلق و درک مشترک و ترغیب به درمان.

سخن پایانی

عدم تشخیص و درمان به موقع اختلال نمایشی می‌تواند صدمات جبران ناپذیری برای افراد و جامعه داشته باشد. آگاهی از علائم این اختلال و آموزش تعامل صحیح با این افراد، کیفیت زندگی آنها را بهبود می‌بخشد.