تریکوتیلومانیا، که به آن اختلال کندن مو نیز گفته میشود، یک وضعیت سلامت روان است. این اختلال شامل تمایلات مکرر، مداوم و غیرقابل کنترل برای کندن مو از پوست سر، ابروها یا سایر نقاط بدن است.
کندن مو از پوست سر اغلب نقاط طاس و غیر یکنواخت به جا میگذارد. این موضوع میتواند موجب آزار روانی شدید شده و تأثیر منفی بر تحصیل، شغل و زندگی اجتماعی فرد بگذارد.
در برخی افراد، تریکوتیلومانیا ممکن است خفیف و قابل مدیریت باشد. در برخی دیگر، تمایل خودکار یا عمدی به کندن مو از نظر عاطفی غیرقابل کنترل است.
علت دقیق تریکوتیلومانیا روشن نیست. اما همانند بسیاری از اختلالات پیچیده، احتمالاً ترکیبی از عوامل ژنتیکی و عوامل اکتسابی در آن دخیل هستند.
علائم
علائم تریکوتیلومانیا اغلب شامل موارد زیر است:
- کندن مو به طور مکرر، چه به صورت خودکار و چه عمدی، معمولاً از پوست سر، ابروها، مژهها وگاهی سایر نقاط بدن. محل کندن ممکن است در طول زمان تغییر کند.
- احساس تنش فزاینده پیش از کندن مو، یا هنگامی که سعی میکنید از کندن مو جلوگیری کنید.
- احساس لذت یا تسکین پس از کندن مو.
- ریزش مویی که بهراحتی قابل مشاهده است.
- کندن نوع خاصی از موها، انجام مراحل یکسان در هر بار کندن یا چیدن موها در الگوهای خاص.
- گاز گرفتن، جویدن یا خوردن موهای کنده شده.
- بازی کردن با موهای کنده شده یا کشیدن آنها به روی لبها یا صورت.
- تلاش مکرر برای متوقف کردن کندن مو یا انجام کمتر آن ، اما بدون موفقیت.
- تجربه رنج و ناراحتی زیاد یا بروز مشکلات در محیط کاری، تحصیلی یا اجتماعی به دلیل کندن مو.
اغلب، تریکوتیلومانیا با کندن پوست، گاز گرفتن ناخن یا جویدن لب ها همراه است. گاهی کندن مو از حیوانات خانگی، عروسکها یا حتی از پارچهها یا پتوها نیز ممکن است نشانه این اختلال باشد. کندن مو معمولاً به صورت مخفیانه انجام میشود و ممکن است چند ثانیه تا چند ساعت به طول انجامد.
تریکوتیلومانیا میتواند با احساسات مرتبط باشد، از جمله:
- احساسات منفی: کندن مو ممکن است راهی برای مقابله با احساسات منفی یا ناخوشایند مانند استرس، اضطراب، تنش، بیحوصلگی، تنهایی، خستگی شدید یا ناامیدی باشد.
- احساسات مثبت: ممکن است کندن مو حس رضایت یا تسکین در فرد ایجاد کند، و در نتیجه فرد به این رفتار ادامه دهد تا آن احساس مثبت را حفظ کند.
تریکوتیلومانیا یک اختلال بلند مدت است. در صورت عدم درمان، علائم ممکن است در دورههای هفتگی، ماهانه یا سالانه ظاهر شده و بعد از مدتی ناپدید شوند. به ندرت پیش میآید که کندن مو طی چند سال پس از شروع بهطور کامل متوقف شود.
عوامل خطر
این عوامل احتمال بروز تریکوتیلومانیا را افزایش میدهند:
- سابقه خانوادگی: ژنتیک ممکن است در بروز این اختلال نقش داشته باشد.
- مشکلات پوستی یا مویی: برخی افراد ممکن است دچار مشکلات پوست یا مو باشند که احساس ناخوشایندی ایجاد میکنند و توجه آنها را به کندن مو یا کاوش پوست جلب میکنند.
- سن: تریکوتیلومانیا معمولاً پیش از سن بلوغ یا در اوایل آن ظاهر میشود.
- سایر اختلالات روانی: اختلالاتی مانند افسردگی، اضطراب یا اختلال وسواسی–اجباری (OCD) ممکن است همراه با تریکوتیلومانیا دیده شوند.
- استرس: وضعیتها یا رویدادهای استرسزای شدید ممکن است در بعضی افراد موجب بروز یا تشدید تریکوتیلومانیا شوند.
عوارض
اگرچه ممکن است به نظر مسئله جدی نباشد، تریکوتیلومانیا میتواند تأثیرات منفی بر زندگی شما داشته باشد. برخی از این عوارض عبارتند از:
- اضطراب و ناراحتی عاطفی؛
- مشکلات اجتماعی و شغلی؛
- آسیب به پوست و مو.
درمان
اگر نمیتوانید کندن مو را متوقف کنید یا به دلیل ظاهر خود احساس خجالت میکنید، حتماً با پزشک مشورت کنید. تریکوتیلومانیا صرفاً یک عادت بد نیست؛ بلکه یک اختلال سلامت روان است و بدون درمان بهبود پیدا نمی کند.
برخی گزینههای درمانی شامل رواندرمانی و گاهی دارودرمانی است.
