کاردرمانی رشته‌ای در حوزه توانبخشی است که هدف آن کمک به افراد با اختلالات جسمی، ذهنی یا روانی است؛ تا بتوانند حداکثر استقلال را در زندگی روزمره خود به دست آورند. کاردرمانگران افراد را یاری می‌کنند تا بتوانند فعالیت‌های روزانه مانند غذا خوردن، لباس پوشیدن، حمام کردن یا کارهای شغلی و اجتماعی را حتی در صورت وجود اختلال یا بیماری، به بهترین شکل ممکن انجام دهند.
کاردرمانی نه فقط بر سلامت جسمی بلکه بر مهارت‌های ذهنی، عاطفی و اجتماعی افراد نیز تمرکز دارد و باعث ارتقای کیفیت زندگی می‌شود.
فعالیت‌های اصلی کاردرمانی
- تقویت مهارت‌های حرکتی ریز و درشت؛
- آموزش فعالیت‌های روزمره زندگی؛
- بهبود مهارت‌های شناختی و ذهنی؛
- افزایش اعتماد به نفس و استقلال فردی؛
- مشاوره و اجرای تغییرات محیطی برای بهبود عملکرد فرد.
انواع تمرینات کاردرمانی
۱. تمرینات جسمی و حرکتی
- تقویت عضلات و استقامت: تمرین‌هایی مانند شنا با صندلی (بالا بردن بدن روی صندلی)، شنای دیواری یا حمل کتاب‌های سنگین.
- تمرینات تعادلی و هماهنگی: راه رفتن روی الوار یا خطوط مستقیم، پریدن از یک نقطه به نقطه دیگر یا ایستادن روی یک‌پا.
- تمرینات استاتیک و انعطاف‌پذیری: کشش عضلات، چرخاندن مفاصل و انجام حرکات نرمشی ساده مانند بشین‌وپاشو.
- تمرینات تنفسی: تقویت عضلات تنفسی و کاهش استرس از طریق تنفس عمیق و کنترل شده.
۲. تمرینات مهارت‌های حرکتی ظریف
- تقویت انگشتان و دست‌ها: ساخت پازل، نقاشی، بازی با خمیر، برش کاغذ با قیچی، باغبانی و تهیه کاردستی.
- فعالیت‌های عملی روزمره: مانند لباس پوشیدن، بستن بند کفش، استفاده از وسایل آشپزخانه یا غذا خوردن.
۳. تمرینات ذهنی و شناختی
- بازی‌های فکری و حافظه‌ای: پازل، بازی‌های برنامه‌ریزی حرکتی، داستان‌سرایی و تمرینات تقویت توجه و تمرکز.
- فعالیت‌های حل مسئله: آموزش برنامه‌ریزی قدم به قدم یک کار یا تقسیم وظایف ساده به مراحل کوچک‌تر.
۴. تمرینات حسی
- تحریکات حسی: استفاده از وسایل مختلف برای لمس و فشارهای عمقی، بازی با مواد بافت‌دار مثل پارچه یا اسباب بازی‌های وزن دار.
- تمرینات تعادل و هماهنگی با وسایل: تمرین‌هایی مثل راه رفتن روی کوسن، بازی با حلقه هولاهوپ، یا انجام حرکت‌های ساده همراه با موسیقی برای توسعه حس‌های مختلف.
تفاوت کاردرمانی و فیزیوتراپی
تفاوت اصلی کاردرمانی و فیزیوتراپی در هدف و نوع خدمات آنها است. کاردرمانی بیشتر بر آموزش و توانمندسازی افراد برای انجام فعالیت‌های روزانه و افزایش استقلال فرد تمرکز دارد. این رشته به همه ابعاد جسمی، ذهنی، روانی و اجتماعی فرد توجه می‌کند و تلاش می‌کند تا زندگی عادی و با کیفیت‌تری برای افراد ایجاد کند. در مقابل، فیزیوتراپی عمدتاً روی بهبود عملکرد فیزیکی بدن، کاهش درد و تقویت توان حرکتی تمرکز دارد و بیشتر برای درمان آسیب‌های اسکلتی-عضلانی و مسائل جسمی به کار می‌رود. فیزیوتراپ‌ها معمولاً از تمرینات فیزیکی، حرکات خاص، ماساژ و دستگاه‌های درمانی استفاده می‌کنند تا فرد دوباره توانایی حرکت خود را به دست آورد.
در واقع، اگرچه هر دو رشته در حوزه توانبخشی فعالیت می‌کنند، اما کاردرمانی بر مهارت‌های روزمره و زندگی مستقل و فیزیوتراپی بر بهبود وضعیت فیزیکی و حرکتی تأکید دارد.
کاردرمانی در منزل چیست؟
کاردرمانی در منزل به معنای ارائه خدمات توانبخشی توسط کاردرمانگر در خانه فرد است. این نوع خدمات برای کسانی مناسب است که مشکلات حرکتی جدی دارند، سالمند هستند یا به هر دلیلی نمی‌توانند به مراکز کاردرمانی مراجعه کنند. انجام کاردرمانی در خانه باعث می‌شود فرد در فضای آشنا و آرام خود روند توانبخشی را طی کند و برنامه درمانی نیز متناسب با نیازهای شخصی و شرایط محیط زندگی فرد تنظیم می‌شود.
بزرگ‌ترین مزایای کاردرمانی در منزل شامل کاهش استرس ناشی از رفت‌وآمد به مراکز درمانی، صرفه‌جویی در وقت و هزینه، بررسی دقیق‌تر وضعیت فرد توسط کاردرمانگر در محیط اصلی زندگی، شخصی‌سازی کامل برنامه درمانی و آموزش بهتر اعضای خانواده برای حمایت از فرد است.
فرایند کاردرمانی در منزل شامل ارزیابی اولیه وضعیت فرد، طراحی برنامه درمانی اختصاصی، آموزش و اجرای تمرینات و فعالیت‌های روزمره، مشاوره به خانواده و پیگیری و ارزیابی مستمر پیشرفت درمانی فرد می‌شود.
در نهایت، کاردرمانی در منزل باعث افزایش استقلال فرد و بهبود کیفیت زندگی او می‌شود.
