آنفلوآنزا

آنفلوآنزا عفونتی است که سیستم تنفسی (بینی، گلو و ریه ها) را درگیر می کند. عامل بیماری آنفلوآنزایک ویروس است.

در اکثر مواقع، فرد مبتلا به آنفلوآنزا بعد از گذشت چند روز خود به خود بهبود می یابد؛ اما گاهی آنفلوآنزا و عوارض ناشی از آن می تواند کشنده باشد. برای کمک به پیشگیری از آنفلوآنزای فصلی، دریافت واکسن سالانه آنفلوآنزا توصیه می شود.

اگرچه این واکسن 100 درصد موثر نیست، اما احتمال ابتلا به بیماری شدید و عوارض آنفلوآنزا را کاهش می دهد. واکسن، به خصوص برای افرادی که بیشتر در معرض خطر عوارض آنفلوآنزاهستند، موثر است.

در کنار واکسن، راه های دیگری نیز برای پیشگیری از آنفلوآنزا وجود دارد. ضدعفونی کردن محیط و سطوح، شستن مرتب دست ها و تهویه مناسب هوا روش های موثری هستند.

علل بیماری

آنفلوآنزا یک بیماری ویروسی است. این ویروس ها هنگام سرفه، عطسه و یا صحبت کردن از طریق هوا از یک فرد به دیگران منتقل می شوند. گاهی نیز از طریق لمس سطوح آلوده، مثل صفحه‌کلید یا موبایل، و سپس تماس دست با چشم‌ ها، دهان یا بینی، ویروس وارد بدن می‌شود.

شیوع بیماری ممکن است یک روز قبل از بروز علائم آغاز شود و تا 5 تا 7 روز بعد ادامه یابد. آنفلوآنزا یک بیماری مسری است.  کودکان و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، ممکن است بتوانند ویروس را برای مدت طولانی‌تری انتقال دهند. ویروس ‌های آنفلوآنزا به‌طور مداوم در حال تغییر هستند و اغلب گونه‌های جدیدی از آنها ظاهر می‌شوند.

با اولین ابتلا به آنفلوآنزا ، فرد تا مدت مشخصی نسبت به سویه های مشابه این ویروس ایمن می شود؛ اما واکسن‌هایی که هر سال ارائه می‌شوند، بر اساس سویه‌هایی طراحی می‌گردند که پیش‌بینی می‌شود در آن فصل بیشترین شیوع را داشته باشند. محافظتی که این واکسن‌ها فراهم می‌کنند در اغلب افراد تا چند ماه ادامه دارد.

علائم

ویروس های عامل آنفلوآنزا ، در زمان های مشخصی از سال در نیمکره شمالی و جنوبی به صورت گسترده شیوع پیدا می کنند، که به آنها آنفلوآنزا ی فصلی گفته می شود.

گلو درد، آبریزش و گرفتگی بینی از علائم شایع آنفلوآنزا هستند. ممکن است همراه با سرماخوردگی هم این علائم را داشته باشید، اما علائم سرماخوردگی به آرامی شروع می شود، در حالیکه آنفلوآنزا به سرعت، و دو تا سه روز بعد از قرار گرفتن در معرض ویروس بروز می کند. سرماخوردگی می‌تواند آزاردهنده باشد، اما معمولاً هنگام ابتلا به آنفلوآنزا احساس بسیار بدتری را تجربه می‌کنید.

سایر علائم شایع آنفلوآنزا عبارتند از:

• تب؛
• سرفه؛
• سر درد؛
• درد عضلانی؛
• احساس خستگی مفرط؛
• لرز.

در کودکان، علائم آنفلوآنزا ممکن است به‌صورت کلی‌تری مانند بی‌قراری یا تحریک‌پذیری بروز کند. همچنین احتمال درد گوش، حالت تهوع، استفراغ یا اسهال نیز در کودکان بیشتر است.

در بعضی موارد، افراد ممکن است درد چشم، اشک‌ریزش یا حساسیت به نور را نیز تجربه کنند.

عوامل خطر

چندین عامل می‌توانند خطر ابتلا به ویروس آنفلوآنزا یا احتمال بروز عوارض ناشی از آن را افزایش دهند. مهم‌ترین این عوامل عبارتند از:

• سنین بالا و کودکان: آنفلوآنزا ی فصلی شدیدترین عواقب را برای کودکان، بخصوص کودکان 2 سال و کمتر دارد. این بیماری در بزرگسالان بالای 65 سال نیز می تواند وخیم باشد.
• شرایط زندگی: افرادی که در مکان های عمومی و در کنار افراد دیگری زندگی می کنند، مانند خانه های سالمندان، بیشتر در معرض خطر ابتلا به آنفلوآنزا هستند.
• سیستم ایمنی ضعیف: برخی افراد به دلیل بیماری، یا ناشی از روند درمان بیماری های دیگر از بدو تولد سیستم ایمنی ضعیفی دارند. سیستم ایمنی ضعیف، خطر ابتلا به آنفلوآنزا و عوارض ناشی از آن را افزایش می دهد.
• بیماری های مزمن: بیماری هایی مانند آسم، بیماری های ریوی، دیابت، بیماری های قلبی، بیماری های عصبی، سابقه سکته مغزی، اختلال متابولیک، مشکلات مربوط به مجاری تنفسی، بیماری‌های کلیوی، کبدی یا خونی می توانند خطر ابتلا به آنفلوآنزا را افزایش دهند.
• درمان با آسپیرین: افراد جوانی که برای طولانی مدت تحت درمان با آسپیرین هستند، در صورتی که به آنفلوآنزا مبتلا شوند، در معرض خطر سندرم ری (تورم مغز و کبد) قرار می گیرند.
• بارداری: زنان باردار، به خصوص در سه ماه دوم و سوم، بیشتر در معرض خطر عوارض آنفلوآنزا خواهند بود.
• چاقی: افرادی که درگیر بیماری چاقی هستند (شاخص توده بدنی 40 یا بیشتر)، نسبت به سایرین بیشتر در معرض خطر عوارض آنفلوآنزا هستند.

پیشگیری

مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های آمریکا (CDC) واکسیناسیون سالانه آنفلوآنزا را برای همه افراد از ۶ ماهگی به بالا که دلیل پزشکی خاصی برای اجتناب از واکسن ندارند، توصیه می‌کند.

واکسن آنفلوآنزا برای پیشگیری از عفونت‌های ناشی از این ویروس استفاده می‌شود. این واکسن با تحریک بدن برای تولید پادتن (آنتی‌بادی) در برابر این بیماری عمل می‌کند.  بهترین زمان تزریق واکسن اواخر شهریور تا نیمه مهر ماه است.

اولین بار که کودکان بین ۶ ماه تا ۸ سال واکسن آنفلوآنزا دریافت می‌کنند، ممکن است نیاز به دو دوز داشته باشند که باید حداقل چهار هفته فاصله داشته باشند. پس از آن، سالانه فقط یک دوز واکسن کافی است.
برای تشخیص نیاز دقیق فرزندتان، حتماً با پزشک مشورت کنید.

دریافت واکسن آنفلوآنزا فواید متعددی دارد:

اولاً، احتمال ابتلای فرد به آنفلوآنزا را کاهش می‌دهد.
ثانیاً اگر این واکسن در دوران بارداری تزریق شود، آنتی‌بادی‌های تولیدشده از مادر به جنین منتقل می‌شوند و در نتیجه نوزاد در ماه‌های اولیه پس از تولد کمتر در معرض خطر بیماری قرار می گیرد.

همچنین، این واکسن خطر ابتلا به بیماری شدید را کاهش می‌دهد؛ به‌ویژه در مواردی که فرد نیاز به بستری شدن در بیمارستان یا مراقبت ویژه (ICU) داشته باشد و می‌تواند از مرگ ناشی از آنفلوآنزا جلوگیری کند.

در صورتی که:

• قبلاً نسبت به یک دوز واکسن آنفلوآنزا واکنش شدید (مانند آلرژی جدی) داشته‌اید،
• نسبت به هر داروی دیگری سابقه آلرژی دارید،
• هر نوع آلرژی دیگری مانند حساسیت به مواد غذایی، رنگ ها، مواد نگهدارنده و یا حیوانات دارید،

قبل از دریافت واکسن آنفلوآنزا ، حتما به پزشک خود اطلاع دهید.

واکسن آنفلوآنزا هم مانند هر داروی دیگری می تواند با عوارض جانبی همراه باشد. در صورت بروز عوارض جانبی به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید.

کنترل شیوع آنفلوآنزا

واکسن آنفلوآنزا ۱۰۰ درصد مؤثر نیست. بنابراین انجام اقدامات زیر برای کاهش شیوع بیماری مهم است:

• دستان خود را به طور مرتب و به مدت 20 ثانیه بشویید. در صورت عدم دسترسی به آب پاک و صابون از محلول ضدعفونی کننده دست که حاوی الکل 60 درصد هستند، استفاده کنید.
• از تماس دست ها با صورت خودداری کنید.
• در زمان عطسه و سرفه، جلوی دهان خود را با دستمال بگیرید.
• سطوح را به طور مرتب تمیز و ضدعفونی کنید.
• در زمان شیوع آنفلوآنزا ، از حضور در مراکز شلوغ و پرجمعیت خودداری کنید.

اگر به آنفلوآنزا مبتلا شده اید، تا زمانی که حال عمومی شما بهتر شود و حداقل ۲۴ ساعت از قطع تب (بدون استفاده از داروهای تببُر) گذشته باشد، در منزل استراحت کنید.

افرادی که به آنفلوآنزا مبتلا می‌شوند، اغلب بدون مراجعه به پزشک، می‌توانند علائم بیماری را در خانه مدیریت کنند.

اگر علائم آنفلوآنزا دارید و در معرض خطر عوارض هستید، فوراً به پزشک مراجعه کنید. شروع مصرف داروهای ضد ویروسی تحت نظر پزشک، ظرف دو روز پس از بروز علائم ممکن است طول مدت بیماری را کوتاه کند و به جلوگیری از مشکلات جدی‌تر کمک کند.

اگر علائم اورژانسی آنفلوآنزا دارید، فوراً به پزشک مراجعه کنید. برای بزرگسالان، علائم اورژانسی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• مشکل در تنفس یا تنگی نفس؛
• درد یا فشار قفسه سینه؛
• سرگیجه مداوم؛
• سخت بیدار شدن یا گیجی؛
• کم آبی بدن؛
• تشنج؛
• ضعف شدید و درد  عضلانی.

علائم اورژانسی در کودکان عبارتند از:

• تنفس سریع یا فرو رفتن دنده‌ها با هر نفس؛
• تغییر رنگ لب‌ها یا بستر ناخن‌ها به رنگ خاکستری یا آبی؛
• هنگام گریه اشک نمی‌ریزد و دهان خشک است، و ادرار نمی کند؛
• علائمی مانند تب یا سرفه که بهتر می‌شوند اما دوباره برمی‌گردند یا بدتر می‌شوند.