هلیکوباکتر پیلوری چیست و چه می‌کند؟

هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori) نوعی باکتری است که در دستگاه گوارش رشد می‌کند و تمایل دارد به پوشش معده حمله کند. این باکتری با زندگی در محیط سخت و اسیدی معده سازگار شده است. بر اساس اعلام مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)، تخمین زده می‌شود که حدود دو سوم مردم جهان به عفونت هلیکوباکتر پیلوری مبتلا باشند. در ادامه مطلب با علائم ابتلا به این عفونت و روش‌های درمان آن بیشتر آشنا خواهید شد.

علائم هلیکوباکتر پیلوری

بیشتر افراد مبتلا به هلیکوباکتر پیلوری هرگز علائم خاصی را تجربه نمی‌کنند. با این حال برآورد می‌شود که 30 درصد از افراد دچار هلیکوباکتر پیلوری، عارضه‌های دیگری مانند التهاب معده و زخم معده را تجربه می‌کنند. دلیل بروز چنین عارضه‌هایی این است که این باکتری می‌تواند به لایه محافظ داخلی معده آسیب بزند.

علائم زخم معده ناشی از هلیکوباکتری پیلوری ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• درد مبهم یا سوزش در معده
• احساس سیری سریع بلافاصله پس از شروع غذا
• نفخ
• حالت تهوع
• کاهش وزن بدون دلیل
• استفراغ
• آروغ زدن

هلیکوباکتر و بوی بد دهان

هلیکوباکتر پیلوری به عنوان یکی از علل زخم معده، ممکن است باعث بوی بد دهان نیز شود. بر اساس مطالعه‌ای، درمان این باکتری ممکن است بوی بد دهان را از بین ببرد. برای رفع این مشکل، پزشک ممکن است آزمایشات لازم جهت تشخیص هلیکوباکتر پیلوری را توصیه کرده و آنتی بیوتیک‌هایی را تجویز کند.

بهترین دارو برای هلیکوباکتر پیلوری

برای درمان عفونت هلیکوباکتر پیلوری از دارو استفاده می‌شود. بر اساس اعلام موسسه ملی سلامت و مراقبت عالی (NICE)، این درمان معمولا شامل ترکیبی از دو آنتی بیوتیک و یک مهارکننده پمپ پروتون (PPI) است. جالب است بدانید گاهی این درمان به عنوان درمان سه گانه شناخته می‌شود.

درمان عفونت هلیکوباکتر پیلوری بسته به سابقه پزشکی و در صورت وجود آلرژی به برخی داروها متفاوت است. همچنین پس از درمان ممکن است به انجام مجدد آزمایش هلیکوباکتر پیلوری نیاز باشد. در بیشتر موارد تنها یک دوره مصرف آنتی بیوتیک برای ریشه‌کنی عفونت کافی است. اما اگر دوره اول موثر واقع نشود، ممکن است نیاز به مصرف داروهای دیگری باشد.

درمان هلیکوباکتر پیلوری

اگر پزشک شما تشخیص دهد که به هلیکوباکتر پیلوری مبتلا هستید، بهتر است از مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) خودداری کنید. این داروها می‌توانند خطر ابتلا به زخم معده را افزایش دهند. اگر علائم زخم معده یا التهاب معده دارید، درمان هلیکوباکتر پیلوری شامل ترکیبی از آنتی بیوتیک‌ها و یک مهارکننده پمپ پروتون (PPI) برای کاهش اسید معده می‌شود.

• آنتی بیوتیک‌ها: پزشکان در راستای بهبود این بیماری، معمولا دو آنتی بیوتیک تجویز می کنند. از جمله این آنتی بیوتیک‌ها می‌توان به آموکسی سیلین، کلاریترومایسین، مترونیدازول و تتراسایکلین اشاره کرد.
• مهارکننده پمپ پروتون: مهارکننده‌های پمپ پروتون رایج شامل لانسوپرازول، امپرازول، پنتوپرازول، رابپرازول و اس امپرازول هستند.
• بیسموت: گاهی اوقات پزشک ممکن است این دارو را به فرایند درمان اضافه کند. این دارو از پوشش داخلی معده محافظت می‌کند.

معمولا ترکیبی از درمان‌های هلیکوباکتر پیلوری را باید به مدت 14 روز مصرف کرد.

نکته مهم: هیچ دارویی را نباید بدون تجویز پزشک مصرف کرد.

درمان جدید هلیکوباکتر پیلوری

درمان عفونت هلیکوباکتر پیلوری معمولا شامل مصرف همزمان حداقل دو نوع آنتی بیوتیک مختلف است. این کار به مقاومت باکتری‌ها در برابر اثرات یک آنتی بیوتیک خاص کمک می‌کند. در درمان هلیکوباکتر پیلوری ممکن است داروهای زیر نیز استفاده شوند:

مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPIs): این داروها از تولید اسید در معده جلوگیری می‌کنند.

ونوپرازان راهکار جدیدی برای کمک به درمان هلیکوباکتر پیلوری است. از ونوپرازان همراه با آنتی بیوتیک‌ها برای ریشه‌کنی عفونت هلیکوباکتری پیلوری استفاده می‌شود. شرکت داروسازی اکتوورکو داروی ونوپرازان را تحت عنوان ونزیتو تولید و به بازار عرضه می‌کند.

رژیم غذایی برای درمان هلیکوباکتر پیلوری

در صورت ابتلا به هلیکوباکتر پیلوری برخی از مواد غذایی می‌توانند پوشش داخلی معده را تحریک کرده یا روند هضم را کند کنند. در نتیجه بهتر است از مصرف مواد غذایی زیر خودداری کنید:

• غذاهای تند: فلفل چیلی، خردل و هر چیزی که طعم تند و قوی دارد می‌تواند باعث تشدید التهاب شود.
• غذاهای اسیدی: میوه‌های مرکبات مانند لیمو، پرتقال و گریپ فروت ممکن است باعث افزایش اسید معده و ناراحتی شوند.
• غذاهای چرب: گوشت چرب، غذاهای سرخ‌شده و پنیرهای فرآوری شده روند هضم را کند کرده و غذا را مدت بیشتری در معده نگه می‌دارند که ممکن است باعث تشدید علائم شوند.
• نوشیدنی‌های کافئین دار: قهوه، چای سیاه و نوشابه ها می‌توانند تولید اسید معده را تحریک کنند.
• الکل: الکل پوشش معده را تحریک کرده و ممکن است روند بهبودی را مختل کند.
• غذاهای فرآوری شده: این غذاها اغلب حاوی نگهدارنده و افزودنی هایی هستند که ممکن است معده را تحریک کنند.

البته باید توجه کرد که واکنش هر فرد به غذاها متفاوت است. اگر غذاهای خاصی باعث سوزش سر دل یا سوء هاضمه در شما می‌شوند، از مصرف آنها نیز خودداری کنید.

درمان هلیکوباکتر کودکان

عفونت هلیکوباکتر پیلوری عمدتا در دوران کودکی رخ می‌دهد. این عفونت در کشورهای در حال توسعه شایع‌تر بوده و احتمال ابتلا به آن در کودکانی که در شرایط بهداشتی ضعیف زندگی می‌کنند، بیشتر است.

درمان هلیکوباکتر کودکان شامل مصرف داروهایی می‌شود که پزشک معالج تجویز می‌کند. کودک باید برنامه درمانی را به طور کامل رعایت کرده و داروهای تجویزی را مصرف کند. در صورتی که این کار را انجام دهد، احتمال بازگشت عفونت طی سال، کمتر از 10 درصد خواهد بود.

درمان هلیکوباکتر پیلوری در کودکان ممکن است زخم‌های معده را بهبود دهد اما رفع کامل علائم احتمال دارد هفته‌ها یا ماه‌ها طول بکشد.

درمان خانگی هلیکوباکتر پیلوری

نرخ ریشه‌کنی هلیکوباکتر پیلوری هنگام استفاده از درمان آنتی بیوتیکی بالا است. این نرخ زمانی در بالاترین حد خود قرار می‌گیرد که آنتی بیوتیک‌ها همراه با داروی کاهنده اسید معده مصرف شود. با این حال استفاده از روش‌های درمان طبیعی در کنار درمان دارویی ممکن است فواید بیشتری به همراه داشته باشد. با تایید پزشک می توانید از روش های درمان طبیعی نیز کمک بگیرید:

• پروبیوتیک‌ها: پروبیوتیک‌ها به حفظ تعادل بین باکتری های مفید و مضر روده کمک می‌کنند. طبق مطالعه‌ای در سال 2020، مصرف پروبیوتیک‌ها پیش یا پس از درمان هلیکوباکتر پیلوری ممکن است در ریشه‌کنی این عفونت مفید باشد. آنتی بیوتیک‌ها هم باکتری‌های مفید و هم مضر معده را از بین می‌برند. در نتیجه پروبیوتیک‌ها به جایگزینی باکتری‌های مفید کمک می کنند.
• چای سبز: تحقیقات نشان می‌دهند آنتی اکسیدان‌های موجود در چای سبز، ممکن است به کاهش زخم‌های گوارشی ناشی از هلیکوباکتر پیلوری کمک کنند.
• عسل: عسل خاصیت ضدباکتریایی در برابر هلیکوباکتر پیلوری دارد. البته هیچ تحقیقی نشان نداده که عسل به تنهایی بتواند این باکتری را ریشه‌کن کند، اما ممکن است به مهار رشد آن کمک کند.
• روغن زیتون: روغن زیتون در کاهش رشد هلیکوباکتر پیلوری موثر بوده و ممکن است به پیشگیری از عفونت کمک کند. این روغن، انتخابی سالم برای پخت و پز و سالاد است.
• ریشه شیرین بیان: ریشه شیرین بیان نرخ ریشه‌کنی هلیکوباکتر پیلوری را افزایش داده و اثر ضدباکتریایی دارد. ریشه شیرین بیان ممکن است به جلوگیری از چسبیدن هلیکوباکتر پیلوری به دیواره سلول‌ها و بهبود زخم کمک کند.
• کلم بروکلی: در مطالعات انسانی مصرف روزانه جوانه کلم بروکلی باعث کاهش تکثیر هلیکوباکتر پیلوری و التهاب معده شد. البته در مطالعه دیگری نشان دادند که ممکن است این ماده عفونت‌های شدید هلیکوباکتر پیلوری را ریشه‌کن نکرده یا کاهش ندهد. بنابراین به تحقیقات بیشتری نیاز است.

کلام پایانی

عفونت هلیکوباکتر پیلوری نوعی عفونت شایع معده است که توسط باکتری به نام H. pylori ایجاد می‌شود. بیش از نیمی از مردم جهان ممکن است در طول زندگی در مقطعی به عفونت هلیکوباکتر پیلوری مبتلا شوند. میکروب H. pylori از طریق تماس با مایعات فرد آلوده مانند استفراغ، مدفوع یا بزاق منتقل می شود.

درمان این عفونت با استفاده از داروهای تجویزی زیر نظر پزشک صورت می‌گیرد. اگر سوالی در مورد عفونت هلیکوباکتر پیلوری دارید، سوالات خود را با ما در میان بگذارید تا پزشکان و متخصصان شرکت داروسازی اکتوورکو به شما پاسخ دهند.

منابع: healthline، webmd، healthline، clevelandclinic، mayoclinic، clevelandclinic