لیکن پلان یک بیماری شایع است که باعث التهاب (تورم و تحریک) روی پوست یا داخل دهان می شود.

لیکن پلان باعث ایجاد بثورات پوستی می شود که معمولاً با خارش همراه است. ممکن است این بیماری در داخل دهان باعث ایجاد سوزش یا درد شود.

علت لیکن پلان معمولاً مشخص نیست، اما برخی از علل احتمالی عبارتند از:

• ابتلا به هپاتیت C، ویروسی که به کبد حمله می کند.
• مصرف برخی داروها، از جمله داروهایی که برای درمان فشار خون بالا، دیابت، بیماری های قلبی و مالاریا استفاده می شوند.
• واکنش به آمالگام (پرکردگی های فلزی در دندان ها).
• واکنش خودایمنی، به این معنی که سیستم دفاعی یا همان سیستم ایمنی، به اشتباه به سلول های دهان و پوست حمله می کند.

علائم

علائم لیکن پلان، بسته به اینکه بیماری در کدام بخش بدن بروز پیدا کرده است، بستگی دارد.

 علائم رایج عبارتند از:

• پوست: شایع ترین علائم برآمدگی های قرمز براق یا بنفش است. این برجستگی ها سفت هستند و ممکن است با خارش همراه باشند. ممکن است خطوط یا پوسته های سفید ظریف در کنار برآمدگی ها وجود داشته باشد. این برآمدگی ها می توانند در هر جایی از بدن بروز کنند، اما بیشتر در مچ دست، بازو، کمر و مچ پا دیده می شوند. ممکن است لکه های پوسته پوسته ضخیم روی ساق و مچ پا ظاهر شود. گاهی اوقات، برجستگی ها در ناحیه ای ظاهر می شود که پوست خراشیدگی یا سوختگی دارد. لکه های تیره پوست ممکن است جایگزین برجستگی های پوستی شوند که محو می شوند. این لکه ها معمولاً پس از چندین ماه محو می شوند.
• دهان: لیکن پلان در داخل دهان مانند لکه های توری با نقاط ریز سفید به نظر می رسد. این لکه ها ممکن است در داخل گونه ها یا روی زبان ایجاد شده و ممکن است باعث بروز علائم دیگری نشود. در موارد شدید، قرمزی و زخم ایجاد می شود.
• ناخن ها: لیکن پلان ممکن است روی چند یا همه ناخن های دست و پا ظاهر شود. نازک شدن، برآمدگی، شکافتن و ریزش ناخن ها از علائم این بیماری است.
• پوست سر: بروز قرمزی، تحریک، و برجستگی های ریز روی پوست سر از علائم لیکن پلان در پوست سر است. در برخی موارد ممکن است مو ها نازک شده و دچار ریزش سکه ای شود.
• اندام تناسلی: بروز لیکن پلان در اندام تناسلی می تواند باعث ایجاد ضایعات قرمز روشن دردناک شود.

چه افرادی در معرض خطر هستند؟

1 نفر از هر 100 نفر در برهه ای از زمان به لیکن پلان مبتلا می شوند. لیکن پلان یک بیماری عفونی نیست و بنابراین قابل سرایت به دیگران نمی باشد. معمولاً مردان و زنان در میانسالی به لیکن پلان مبتلا می شوند. نرخ ابتلا به لیکن پلان پوستی در مردان و زنان به طور مساوی است، اما زنان دو برابر بیشتر در معرض ابتلا به لیکن پلان دهانی هستند. بروز این بیماری در افراد خیلی جوان یا خیلی مسن، نادر است.

تشخیص

پزشک یا دندانپزشک ممکن است لیکن پلان را بر اساس تغییرات روی پوست یا دهان تشخیص دهد. برای اطمینان از تشخیص، پزشک نمونه برداری (بیوپسی)  انجام می دهد؛ و مقداری از مخاط دهان یا یک تکه کوچک از پوست را برمی دارد تا مورد آزمایش قرار بگیرد.

درمان

اگر نتیجه نمونه برداری وجود این بیماری را نشان داد اما هیچ علامتی ندارید، احتمالاً نیازی به درمان نیست. در بیشتر موارد، لیکن پلان در عرض 2 سال از بین می رود.

اما اگر علائمی مانند خارش شدید یا زخم در دهان یا ناحیه تناسلی دارید، درمان می تواند کمک کننده باشد. درصورت بروز لیکن پلان بر روی پوست سر،جهت جلوگیری از ریزش دائمی مو، فرد حتما باید تحت درمان قرار بگیرید.

لیکن پلان درمان خاصی ندارد، اما اقدامات درمانی مختلف می تواند به تسکین علائم و تسریع بهبودی کمک کند.

درمان های احتمالی عبارتند از:

• مصرف آنتی هیستامین برای رفع خارش؛
• استفاده از استروئیدها روی پوست یا داخل دهان برای مبارزه با التهاب (همچنین ممکن است برای موارد شدید، مصرف استروئیدها به شکل قرص، تجویز شود)؛
• نوعی روش درمانی با اشعه ماوراء بنفش به نام PUVA؛
• مصرف رتینوئیک اسید، دارویی که از ویتامین آ مشتق شده و معمولاً برای آکنه استفاده می شود؛
• استفاده از برخی پمادهایی که برای اگزما استفاده می شوند.

عوارض

برخی شواهد نشان می دهد که لیکن پلان دهانی ممکن است هشدار اولیه برای  ابتلا به سرطان دهان باشد. توصیه می شود حداقل دو بار در سال برای معاینه دهان به دندانپزشک مراجعه کنید.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر علائمی از لیکن پلان دارید، با پزشک خود صحبت کنید. ممکن است برای موثرترین روش درمان، نیاز به مراجعه به متخصص پوست داشته باشید.

زندگی با لیکن پلان

برای جلوگیری از ابتلا به لیکن پلان نمی توان کار خاصی انجام داد، اما در صورت ابتلا به آن، می توان اقداماتی را برای جلوگیری از تشدید بیماری انجام داد.

• از آسیب به پوست اجتناب کنید.
• به جای خراشیدن پوست از کمپرس خنک استفاده کنید.
• استرس زندگی خود را مدیریت کنید.
• برای لیکن پلان دهانی، سیگار را ترک کنید، از مصرف الکل خودداری کنید، بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید و از مصرف غذاهایی که باعث تحریک دهان می شود، پرهیز کنید.

لیکن پلان بیماری خطرناکی نیست و معمولاً خود به خود از بین می رود. با این حال ممکن است در برخی افراد عود کند.