اندازهگیری قند خون یکی از مهمترین بخشهای مدیریت دیابت و حفظ سلامت عمومی است. با افزایش شیوع دیابت در جوامع مختلف، آگاهی از روشهای مختلف اندازهگیری قند خون میتواند تفاوت بزرگی در کیفیت زندگی افراد دیابتی ایجاد کند. اما چرا این اندازهگیریها اهمیت دارند؟ کنترل دقیق قند خون نه تنها به پیشگیری از عوارض دیابت کمک میکند، بلکه به افراد این امکان را میدهد که با آگاهی بیشتری از وضعیت سلامت خود، تصمیمات بهتری بگیرند.
روشهای کنترل قند خون طی سالهای اخیر تغییرات چشمگیری داشتهاند و امروزه پایشگرهای مداوم قند خون (CGM) به عنوان فناوریای نوین، شناخته شده اند. در این مقاله به بررسی دلایل، مزایا و چالشهای این تغییر مهم در روشهای اندازهگیری قند خون خواهیم پرداخت.
سالهاست که افراد برای مدیریت دیابت از دستگاههای اندازهگیری قند خون (گلوکومتر) استفاده میکنند. با این حال، امروزه پزشک ممکن است پایشگر مداوم گلوکز (CGM) را بهعنوان یک روش جایگزین برای کنترل سطح گلوکز (قند) خون معرفی کند تا نوسانات آن (پایین یا بالا رفتن) را بهدقت زیر نظر بگیرد.
اگرچه هر دو دستگاه قند خون را اندازهگیری میکنند، تفاوتهای بزرگی بین آنها وجود دارد. همراه دستگاههای گلوکومتر سوزن کوچکی وجود دارد که به کمک آن قطره ای خون از سر انگشت گرفته می شود و دستگاه میزان قند خون شما را در آن لحظه نشان میدهد.
از سوی دیگر، پایشگر مداوم گلوکز بهطور خودکار سطح قند خون را هر چند دقیقه یکبار، در طول روز و شب، کنترل میکند. این اطلاعات میتواند نشان دهد که چگونه رژیم غذایی، ورزش و عادات شما بر سطح گلوکز خون تأثیر میگذارد. شما و پزشکتان میتوانید از این اطلاعات برای کنترل بهتر قند خون خود استفاده کنید.
از نظر بسیاری از افراد استفاده از پایشگرهای مداوم گلوکز راحتتر است. اما عادت کردن به آن ممکن است نیاز به کمی زمان و صبر داشته باشد. نکات زیر میتواند به شما در تطبیق با این تغییر کمک کند.
یاد بگیرید که پایشگر مداوم گلوکز چگونه کار میکند
پایشگرهای مداوم گلوکز از یک حسگر کوچک استفاده میکنند که درست زیر پوست قرار میگیرد. این حسگر هر چند دقیقه یکبار گلوکز موجود در مایع بین سلولی (که به آن گلوکز بینابینی گفته میشود) را اندازهگیری میکند.
حسگر به یک فرستنده متصل است که روی پوست چسبانده میشود. این فرستنده داده های قند خون شما را به یک گیرنده (یک دستگاه کوچک که میتوانید آن را در کیف یا جیب خود نگه دارید)، اپلیکیشن گوشی هوشمند یا پمپ انسولین ارسال میکند. شما میتوانید این اطلاعات را روی کامپیوتر دانلود کنید تا روند آن را مشاهده کرده و اطلاعات را با پزشک خود به اشتراک بگذارید.
چند نوع مختلف از سیستمهای پایشگر مداوم گلوکز وجود دارد. برخی از آنها به شما این امکان را میدهند وعدههای غذایی، ورزش و داروهای خود را ثبت کنید. به کمک آنها می توانید بین سبک زندگی و سطح گلوکز خود ارتباط معنادار پیدا کنید.
بسیاری از پایشگرهای مداوم گلوکز دارای زنگ هشدار هایی هستند که زمانی که سطح قند خون شما خیلی بالا یا پایین میشود، به صدا درمیآید. پزشک میتواند شما را در استفاده از پایشگر مداوم گلوکز راهنمایی کند.
بیشتر بخوانید: علائم، دلایل و درمان دیابت نوع دو
تعویض حسگر را فراموش نکنید
بسته به نوع پایشگر مداوم گلوکز، ممکن است نیاز باشد حسگر را هر ۳ تا ۱۴ روز یکبار تعویض کنید. شما می توانید این کار را بهصورت خودکار و با استفاده از یک اپلیکاتور به آسانی انجام دهید. حسگرها معمولاً روی شکم، ران، پشت بازو یا بالای باسن قرار میگیرند.
اندازهگیری قند خون میتواند بسته به جایی که حسگر را قرار میدهید تغییر کند، بنابراین اگر نتایج شما با مقداری که دستگاه گلوکومتر نشان می دهد، متفاوت است شاید مجبور شوید حس گر را در جای جدیدی امتحان کنید. حسگر را در جایی قرار ندهید که بهطور منظم روی آن می خوابید، یا ممکن است لباستان به آن گیر کند.
برخی از سیستمهای پایشگر مداوم گلوکز دارای حسگرهایی هستند که توسط پزشک در قسمت عمیقتر پوست قرار میگیرند. این پایشگر ها هر چندماه یک بار نیاز به تعویض پیدا می کنند.
زمان تأخیر را در نظر بگیرید
داده هایی که توسط دستگاه گلوکومتر اندازه گیری می شوند، قند خون را در همان لحظه اندازهگیری میکنند؛ اما پایشگرهای مداوم گلوکز، گلوکز موجود در مایع زیر پوست را بررسی میکنند، بنابراین مقادیر گزارش شده معمولا 5 تا 10 دقیقه تاخیر نسبت به لحظه حال دارند.
این تأخیر معمولاً بر نحوه استفاده شما از پایشگر مداوم گلوکز تأثیر نمیگذارد. اما برای زمان هایی که قند خون شما ممکن است به سرعت تغییر کند، مثلا بعد از مصرف انسولین یا در حین ورزش، این نکته را به خاطر داشته باشید.
هنوز به دستگاه گلوکومتر نیاز خواهید داشت
دستگاه گلوکومترخود را دور نیندازید. ممکن است نیاز باشد از آن برای «کالیبره کردن» پایشگر مداوم گلوکز خود دو بار در روز استفاده کنید. برای این کار قند خون خود را با گلوکومتر اندازه گیری کنید و نتیجه را با داده های پایشگر مداوم گلوکز مقایسه کنید. هر دو عدد باید تقریباً یکسان باشند.
همچنین ممکن است نیاز باشد در موقعیت های زیر نیز از دستگاه گلوکومتر استفاده کنید:
- زمان تعویض حسگر. برای بسیاری از پایشگرهای مداوم گلوکز، باید حسگر را ۲ ساعت پس از قرار دادن آن کالیبره کنید.
- وقتی نتایج قند خون شما خیلی پایین یا بالا هستند.
- وقتی علائم قند خون بالا یا پایین را دارید.
- وقتی فکر میکنید که گزارش های قند خون شما دقیق نیستند.
برنامه مراقبتی خود را تغییر ندهید
بیشتر اوقات، نمیتوانید تغییراتی در روند درمان خود ایجاد کنید، مثلا نباید تنها بر اساس گزارشات پایشگر مداوم گلوکز دوز اضافی انسولین مصرف کنید. قبل از هر اقدامی، برای اطمینان کامل باید قند خون را با دستگاه گلوکومتر نیزاندازه گیری کنید.
در حال حاضر، سازمان غذا و دارو تنها چند پایشگر مداوم گلوکز را تأیید کرده است که نتایج آنها به تنهایی قابل قبول هستند. در این مورد از پزشک خود اطلاعات کسب کنید.
با پزشک خود در ارتباط باشید
هنگامی که برای اولین بار از پایشگر مداوم گلوکز استفاده میکنید، ممکن است مقادیر قند خون بالاتری نسبت به قبل دریافت کنید. این ممکن است به این دلیل باشد که با دستگاه گلوکومتر شما فقط در زمانهای خاصی قند خون خود را اندازه گیری میکردید.
با پایشگر مداوم گلوکز، سطح قند خون خود را بین هر بار گرفتن قند خون از انگشت (با دستگاه گلوکومتر) نیز مشاهده میکنید. اکنون ممکن است متوجه افزایش ناگهانی قند خون در برخی زمان ها مانند بعد از غذا شوید، که تشخیص آن با استفاده از دستگاه گلوکومتر دشوارتر بود.
وقتی سطح قند خون شما کاهش یا افزایش مییابد (افت و خیز در قند خون)، نباید به سرعت واکنش نشان دهید یا به طور ناگهانی مقدار زیادی کربوهیدرات مصرف کنید یا انسولین اضافی تزریق کنید. توصیه میشود که آرام باشید و از اقدامات فوری خودداری کنید، چون ممکن است چنین واکنشهایی باعث مشکلات بیشتری شوند. در این شرایط، بهتر است وضعیت قند خون تان را پیگیری کنید و با پزشک خود درباره نتایج آن صحبت کنید تا بتوانید با هم برای مدیریت آنها همکاری کنید.
