دکتر امیررضا نبی قدیم (پزشک عمومی)

رسانه‌های اجتماعی اصطلاحی برای وبسایت‌ها و برنامه‌های اینترنتی است که می‌توانید برای اشتراک‌گذاری محتوایی که ایجاد کرده‌اید، استفاده کنید.

رسانه های اجتماعی همچنین به شما این امکان را می دهند به محتوایی که دیگران پست می کنند پاسخ دهید.

اشتراک گذاری این محتوا در رسانه های اجتماعی به بسیاری از افراد کمک می کند تا با دوستان خود در ارتباط باشند، یا با افراد جدید ارتباط برقرار کنند. این دوستی ها به نوجوانان کمک می کند تا احساس حمایت کنند و در شکل گیری هویت آنها نقش دارد.

رسانه های اجتماعی اثر یکسانی بر همه نوجوانان ندارد. استفاده از رسانه های اجتماعی با اثرات سالم و ناسالم بر سلامت روان همراه است. تأثیر رسانه های اجتماعی بر سلامت روان به موارد زیر بستگی دارد:

• آنچه یک نوجوان می بیند و انجام می دهد؛
• مدت زمان صرف شده در اینترنت؛
• عوامل روانشناختی، مانند سطح بلوغ و شرایط سلامت روان؛
• شرایط زندگی شخصی، از جمله عوامل فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی.

تاثیرات مثبت رسانه های اجتماعی

رسانه‌ های اجتماعی به نوجوانان این فرصت را می دهد تا هویت آنلاین و ارتباطات اجتماعی بسازند، و از سوی دیگر افراد با سرگرمی ها یا تجربیات مشترک به یکدیگر کمک کنند. این نوع حمایت به ویژه می تواند به نوجوانانی کمک کند که:

• از حمایت اجتماعی برخوردار نیستند و یا تنها هستند.
• دوران پر استرسی را پشت سر می گذارند.
• بیماری مزمنی دارند.

رسانه های اجتماعی به نوجوانان کمک می کنند تا:

• نظرات خود را بیان کنند؛
• با نوجوانان دیگر در نزدیکی خود یا فواصل دور ارتباط برقرار کنند؛
• بیاموزند که نوجوانان دیگر چگونه با موقعیت های چالش برانگیز زندگی کنار می آیند؛
• برای علائم بیماری های روان به دنبال کمک باشند.

این اثرات سالم رسانه های اجتماعی می تواند به طور کلی به نوجوانان در مقاطع مختلف زندگی کمک کند. علاوه بر این، با توجه به ماهیت سرگرم کننده برخی موضوعات در رسانه های اجتماعی، می تواند به فرد کمک کند تا با روزهای پر چالش بهتر کنار بیاید.

تاثیرات منفی رسانه های اجتماعی

استفاده از رسانه های اجتماعی می تواند تاثیرات منفی نیز بر نوجوانان داشته باشد:

• حواس آنان را از تکالیف، ورزش و فعالیت های خانوادگی پرت کند؛
• باعث بروز اختلالات خواب شود؛
• اطلاعات مغرضانه یا نادرست ارائه کند؛
• به وسیله ای برای انتشار شایعات یا اشتراک گذاری بیش از حد اطلاعات شخصی تبدیل شود؛
• برخی از نوجوانان را به ایجاد دیدگاه هایی غیرواقع بینانه در مورد زندگی یا بدن افراد سوق دهد؛
• گروهی از نوجوانان را در معرض شکارچیان آنلاین، که سعی در سوء استفاده یا اخاذی از آنها دارند، قرار می دهد؛
• آنان را در معرض آزار و اذیت قرار دهد، که خطر ابتلا به بیماری های روان مانند اضطراب و افسردگی را افزایش می دهد.

عوامل مختلفی در بروز خطرات استفاده از رسانه های اجتماعی دخیل است. یکی از آنها مدت زمان سپری شده در این پلتفرم ها است.

در مطالعه ای که در سال های 2013 تا 2014 بر روی 6500 نوجوان  12 تا 15ساله انجام شد، استفاده سه ساعت در روز از رسانه های اجتماعی با احتمال بروز بیشتر مشکلات سلامت روان مرتبط بود. در مطالعه دیگری که به بررسی بیش از 12000 نوجوان 13 تا 16 ساله پرداخته بود، محققان دریافتند که استفاده از رسانه های اجتماعی بیش از سه بار در روز، پیش بینی کننده سلامت روان ناسالم تر است.

نحوه استفاده نوجوانان از رسانه های اجتماعی نیز می تواند تعیین کننده تأثیر آن باشد. مشاهده انواع خاصی از محتوا، مانند  اعمال غیر قانونی، آسیب رساندن به خود یا سایرین، تشویق عادات مرتبط با اختلالات غذا خوردن، مانند پرخوری یا کم خوری، می تواند خطر بیماری های سلامت روان نوجوانان را افزایش دهد. قرار گرفتن در معرض تبعیض، نفرت یا زورگویی در رسانه های اجتماعی نیز می تواند خطر اضطراب یا افسردگی را افزایش دهد. این نوع محتوا ممکن است برای نوجوانانی که از قبل به یک بیماری روان مبتلا بوده اند، خطرناکتر باشد.

آنچه نوجوانان درباره خود در رسانه های اجتماعی به اشتراک می گذارند نیز حائز اهمیت استدر دوره نوجوانی، گاهی تصمیم‌گیری ها بدون تأمل کافی و تحت تأثیر احساسات آنی انجام می گیرد. بنابراین، ممکن است زمانی که عصبانی یا ناراحت هستند مطلبی را به اشتراک بگذارند و بعداً از آن پشیمان شوند، که به عنوان نشر ناشی از استرس مطالب شناخته می شود.

نوجوانان در معرض خطر اشتراک گذاری تصاویر نامتعارف یا داستان های بسیار شخصی هستند. این امر می تواند منجر به آزار و اذیت نوجوانان یا حتی باج گیری از آنها شود.

محافظت از نوجوان خود

شما می توانید برای کمک به نوجوانان خود در استفاده مسئولانه از رسانه های اجتماعی و محدود کردن برخی از اثرات منفی احتمالی آن اقداماتی انجام دهید:

• در صورت نیاز قوانین و محدودیت هایی را تعیین کنید. این کار کمک می کند تا شبکه های اجتماعی مانع فعالیت های روزانه، خواب، وعده های غذایی یا تکالیف نوجوان نشود. خودتان با پیروی از این قوانین الگوی آنان باشید.
• هر گونه رفتار چالش برانگیز را مدیریت کنید. اگر به دلیل استفاده از رسانه های اجتماعی، نوجوان شما شروع به تخطی از قوانین کرد، با فرزند خود در مورد آن صحبت کنید.
• تنظیمات حریم خصوصی مرورگر یا رسانه اجتماعی را فعال نمایید. هر یک از حساب های رسانه های اجتماعی احتمالاً دارای تنظیمات حریم خصوصی است که می توان آن را تغییر داد. همچنین به فرزند خود یادآوری کنید که اطلاعات شخصی خود را به صورت آنلاین با غریبه ها به اشتراک نگذارد. این اطلاعات شامل آدرس، شماره تلفن، رمز عبور و اطلاعات بانکی است.
• به حساب های کاربری فرزند خود سر بزنید. انجمن روانشناسی آمریکا توصیه می کند که به طور مرتب استفاده فرزندتان از رسانه های اجتماعی را در سال های اولیه نوجوانی بررسی کنید. یکی از راه های نظارت، دنبال کردن یا «دوست شدن» در حساب های کاربری فرزندتان است.
• به طور منظم با او در مورد رسانه های اجتماعی صحبت کنید. از این طریق شما می توانید در مورد احساس فرزند خود در مورد رسانه های اجتماعی مطلع شوید. او را تشویق کنید که اگر چیزی باعث نگرانی او شده و یا آزارش می دهد به شما اطلاع دهد.
• الگویی برای نوجوان خود باشید. در مورد عادات خود در رابطه با رسانه های اجتماعی با فرزندتان صحبت کنید.

اگر فکر می کنید نوجوان شما علائم اضطراب، افسردگی یا هر یک از علائم زیر را دارد، به روانپزشک مراجعه کنید:

• نمی تواند استفاده از رسانه های اجتماعی را حتی زمانی که می خواهد، متوقف کند.
• آنقدر از آن استفاده می کند که مدرسه، خواب، فعالیت ها یا روابطش آسیب دیده است.
• اغلب اوقات، مدت زمان زیادی را در رسانه های اجتماعی صرف می کند.
• برای استفاده از شبکه های اجتماعی دروغ می گوید.