بیماری خود ایمنی پوستی چیست و چگونه درمان می‌شود؟

بیماری خودایمنی پوستی شرایطی است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول‌های سالم بدن آسیب می‌زند. در واقع سیستم ایمنی وظیفه حفاظت از شما در برابر بیماری‌ها و عفونت‌ها را برعهده دارد. اما اگر فرد به بیماری خودایمنی مبتلا شود، سیستم ایمنی بخش‌هایی از بدن مانند مفاصل یا پوست را با سلول‌های بیگانه اشتباه می‌گیرد و به سلول های سالم حمله می‌کند. برای آشنایی بیشتر با انواع بیماری خودایمنی، علائم و دلایل ابتلا به آن ادامه مطلب را از دست ندهید.

بیماری خود ایمنی پوستی چیست؟

هنگام ابتلا به بیماری خودایمنی، سیستم ایمنی به خود بدن حمله می‌کند. یک بیماری خودایمنی می‌تواند بسیاری از نواحی بدن از جمله مفاصل، استخوان‌ها یا بافت‌ها را تحت‌تاثیر قرار دهد. یکی از ارگان‌های شایعی که بیماری‌های خودایمنی به آن حمله می‌کنند، پوست است و این بیماری‌ به‌عنوان بیماری خود ایمنی پوستی شناخته می‌شود.

پوست بزرگ‌ترین عضو بدن است و 16درصد از کل توده بدن را تشکیل می‌دهد. این ارگان، نقش مهمی در محافظت از بدن در برابر انواع مختلف عفونت‌ها ایفا می‌کند و به همین دلیل بخشی از سیستم ایمنی بدن محسوب ‌می‌شود.

بیشتر بخوانیم: بهترین دارو ضد حساسیت فصلی چیست؟

طول عمر بیماران خود ایمنی

برآورد دقیق از اینکه یک بیماری خودایمنی چه تاثیری بر طول عمر فرد مبتلا می‌گذارد، دشوار است. برخی بیماری‌ها نسبت به سایر بیماری‌های خود ایمنی جدی‌تر هستند و ممکن است عوارض کشنده‌ای به ‌دنبال داشته ‌باشند.

احتمال کشندگی بیماری‌هایی مانند ام اس (مولتیپل اسکلروزیس) و میوزیت بیشتر از سایر بیماری‌های خودایمنی است. البته این موضوع همواره صدق نمی‌کند. به‌عنوان مثال در صورت عدم کنترل دیابت نوع یک، ممکن است این بیماری کشنده باشد. بهتر است در خصوص این موضوع با پزشک مشورت کنید؛ او به شما توضیح می‌دهد که آیا ابتلا به بیماری خود ایمنی بر طول عمر شما تاثیر می‌گذارد یا خیر.

انواع بیماری‌های پوستی خود ایمنی

چند نمونه از بیماری‌های خودایمنی پوستی رایج عبارتند از:

پسوریازیس

پسوریازیس که با سیستم ایمنی بیش فعال مشخص می‌شود، یک اختلال خود ایمنی پوستی است و نوعی بیماری مزمن تلقی می‌شود. در این بیماری رشد سلول‌های پوست تسریع می‌شود؛ به همین دلیل است که آنها شروع به تجمع روی سطح پوست می‌کنند و منجر به ایجاد پوسته‌هایی می‌شوند که پلاک‌های قرمز پوشیده شده با تکه‌های سفید پوست مرده هستند. این پلاک‌ها می‌توانند در هر نقطه از بدن مانند پوست سر، کمر، آرنج یا زانو ظاهر شوند.

اسکلرودرمی

اسکلرودرمی نه‌تنها علائم خود را بر روی پوست نشان‌می‌دهد (اسکلرودرمی موضعی)، بلکه سایر قسمت‌های بدن مانند رگ‌های خونی، ماهیچه‌ها و اندام‌ها مانند قلب، ریه‌ها و کلیه‌ها (اسکلرودرمی سیستمیک) را نیز تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. جالب است بدانید که تقریبا 80 درصد بیماران مبتلا به این بیماری بانوان هستند.

درماتومیوزیت

درماتومیوزیت ماهیچه‌ها و پوست را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. یکی از بارزترین علائم آن، بثورات پوستی است که در قسمت بالایی بدن ظاهر می‌شود. همچنین باعث ارغوانی شدن پلک‌ها و ضخیم شدن پوست می‌شود.

لوپوس

لوپوس یکی دیگر از بیماری‌های خود ایمنی پوستی مزمن است. انواع مختلفی از لوپوس پوست وجود دارد. لوپوس عمدتا بر پوست تاثیر می‌گذارد، در حالی که سایر قسمت‌های بدن مانند کلیه‌ها، مفاصل و قلب نیز می‌توانند تحت‌تاثیر قرار گیرند. در لوپوس سیستمیک، رگ‌های خونی تحت‌تاثیر قرار می‌گیرند. این بیماری معمولا زنان بین 15 تا 44 سال را مبتلا می‌کند.

بیماری بهجت

بیماری بهجت یک بیماری خودایمنی نادر است که باعث آسیب به رگ‌های خونی شده و می‌تواند منجر به زخم در دهان، بثورات جلدی و سایر علائم شود. شدت بیماری از فردی به فرد دیگر متفاوت است.

بیماری بهجت یک بیماری مزمن است. علائم بیماری ممکن است به‌طور موقتی به‌سمت بهبودی برود، اما بعدا امکان عود وجود دارد. علائم بیماری را می‌توان با دارو و تغییر سبک زندگی کنترل کرد.

علائم آن شامل التهاب چشم، بثورات و ضایعات دستگاه تناسلی است. شدت علائم از فردی به فرد دیگر متفاوت است اولین علائم بیماری بهجت زخم داخل دهان است. زخم‌ها معمولا در عرض چند هفته بهبود می‌یابند.

پمفیگوس

پمفیگوس گروهی از بیماری‌های خود ایمنی پوستی است که علائم خود را به‌صورت تاول نشان‌می‌دهد. معمولا تاول‌ها در دهان ظاهر می‌شوند و سپس به بقیه بدن سرایت می‌کنند. در حالی که بعضی از افراد در برخی از قسمت‌های پوست تاول دارند؛ برخی دیگر ممکن است در قسمت‌های بزرگ‌تر بدن دچار تاول شوند.

این تاول‌ها ممکن است به ‌همراه زخم‌هایی باشند که روی پوست درد زیادی ایجاد می‌کنند. پمفیگوس به‌ندرت در کودکان رخ می‌دهد و بیشتر در افراد 40 تا 60 ساله دیده ‌می‌شود.

علائم بیماری خود ایمنی پوستی

در حالی که بیماری‌های خودایمنی نشانه‌های خود را بلافاصله نشان نمی‌دهند، بیماری‌های خودایمنی پوستی با آشکار شدن روی پوست به‌راحتی قابل تشخیص هستند.

هنگامی که اپیدرم و درم از هم جدا می‌شوند، ممکن است منجر به تاول‌هایی شود که حاوی مایعات شفاف یا سلول‌های مرده یا آسیب دیده پوست هستند. در حالی که تاول‌ها معمولا به‌دلیل آسیب خارجی به پوست ایجاد می‌شوند، بیماری‌های خود ایمنی هم منجر به تاول می‌شوند؛ زیرا سیستم ایمنی بدن به پروتئین‌های موجود در پوست حمله می‌کند. این تاول‌ها می‌توانند بدتر شده و به زخم‌های باز تبدیل شوند.

بیماری‌هایی مانند لوپوس و درماتومیوزیت باعث ایجاد بثورات روی صورت می‌شود.

ضایعات ممکن است در پوشش مخاطی مری، گلو، داخل دهان و مسیرهای بینی، اندام تناسلی و مقعد ظاهر شوند.

سلول‌های پوست ممکن است نامتناسب رشد کنند و روی پوست تجمع کنند و پلاک‌هایی را تشکیل دهند که ممکن است احساس سوزش و یا خارش ایجاد کنند.

علائم عمومی بیماری‌های خود ایمنی پوستی عبارتند از:

• خستگی
• التهاب پوست (تورم)
• لکه‌های کوچک، صورتی یا قرمز روی پوست
• ضخیم شدن بستر ناخن‌ها
• تورم مفاصل
• ممکن است پوست ترک خورده و منجر به خارش یا خونریزی شود

اگر نگران این هستید که آیا یک بیماری خود ایمنی پوستی باعث تغییرات دائمی در پوست می‌شود، نگران نباشید؛ زیرا بیشتر علائم روی پوست موقتی هستند.

فقط در مورد لوپوس اریتماتوز دیسکوئید، ممکن است اسکار یا جوشگاه دائمی، تغییر رنگ یا ریزش مو رخ دهد. در برخی از انواع پمفیگوئید تاولی، اسکارهای دائمی ممکن است روی پوست یا دهان، چشم‌ها و گلو ظاهر شوند.

علت بیماری خود ایمنی پوستی

دانشمندان و محققان بر این باورند که محرک‌های خاصی باعث می‌شوند که سیستم ایمنی بدن به سلول‌های خودی حمله کند. این محرک‌ها عبارتند از:

• برخی از غذاها
• اشعه ماوراء بنفش خورشید
• هورمون‌ها
• عفونت‌ها

علاوه بر این محققان بر این باورند که برخی از افراد دارای ژن‌هایی هستند که شانس ابتلا به یک بیماری خودایمنی را افزایش می‌دهد، اما تنها در صورتی که عوامل محرک اولیه وجود داشته ‌باشند.

درمان بیماری خود ایمنی پوستی

از آنجایی که یک بیماری خودایمنی پوستی به‌دلیل حمله سیستم ایمنی به سلول‌های بدن رخ می‌دهد، بهترین راه برای درمان این اختلال، سرکوب سیستم ایمنی است. پزشکان برای جلوگیری از التهاب و سرکوب سیستم ایمنی انواع مختلف داروها را تجویز می‌کنند.

اگر نواحی کوچکی از پوست تحت‌تاثیر بیماری خودایمنی پوستی قرار گیرد، پزشکان معمولا داروها را به ‌شکل لوسیون یا کرم تجویز می‌کنند تا دارودرمانی به‌صورت موضعی انجام شود. در غیر این صورت داروها را به‌ شکل قرص یا فرم تزریقی تجویز می‌کنند.

استرس و بیماری خود ایمنی

طبق مطالعه‌ای، پژوهشگران دریافتند که اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) با بروز بیماری‌های خودایمنی بعدی مانند آرتریت روماتوئید، پسوریازیس، بیماری کرون و بیماری سلیاک مرتبط است. این مطالعه نشان ‌می‌دهد در افرادی که دچار اختلال مرتبط با استرس هستند، احتمال ابتلا به بیماری خودایمنی افزایش می‌یابد. البته برای اثبات دقیق این ارتباط، به تحقیقات بیشتری نیاز است.

آیا بیماری خود ایمنی قابل درمان است؟

هیچ درمان قطعی برای بیماری‌های خودایمنی وجود ندارد. این نوع بیماری‌ها، بیماری‌های مزمنی (طولانی‌مدت) هستند که معمولا تا پایان عمر، فرد مبتلا را درگیر می‌کنند. برخی بیماری‌های خودایمنی وارد مرحله بهبودی می‌شوند، اما این موضوع با درمان قطعی تفاوت دارد. بهبودی به این معناست که ممکن است علائم این بیماری‌ها کمتر در روال زندگی روزمره فرد تاثیر بگذارند.

آیا بیماری خود ایمنی کشنده است؟

زندگی با بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس، آرتریت روماتوئید و ام اس می‌تواند پیچیده و سخت باشد. اگرچه درمان قطعی برای این بیماری‌ها وجود ندارد، بسیاری از علائم آنها قابل کنترل بوده و گاهی فرد وارد دوره بهبودی می‌شود. بهتر است برای کنترل علائم این بیماری‌ها با پزشک خود در ارتباط باشید تا پزشک شما را در جریان هرگونه روند پیشرفت بیماری قرار دهد.

بیماری خود ایمنی و ریزش مو

برخی از بیماری‌های خودایمنی ممکن است منجر به ریزش مو شوند. از جمله این بیماری‌ها عبارتند از:

آلوپسی آره آتا یک بیماری خودایمنی است که باعث ریزش موی سکه‌ای در هر ناحیه‌ای از بدن می‌شود، اما معمولا موی پوست سر را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.

لوپوس یکی دیگر از اختلالات خودایمنی است که ممکن است باعث ریزش مو شود. در این بیماری، سیستم ایمنی به بخش‌های مختلفی از بدن حمله می‌کند. اگر فرد به لوپوس مبتلا باشد، ممکن است ریزش موی سر را تجربه کند. گاهی ریزش مو یکی از علائم اولیه لوپوس است که قبل از تشخیص بیماری رخ می‌دهد.

همچنین اگر فرد به آرتریت روماتوئید مبتلا باشد، ممکن است سیستم ایمنی شروع به حمله به بافت‌های پوست کند. این امر ممکن است باعث ریزش بخشی از مو شود.

بهترین دارو برای بیماری خود ایمنی

داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی، قدرت یا فعالیت سیستم ایمنی را سرکوب می‌کنند یا کاهش می‌دهند. این داروها برای کمک به مدیریت بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس یا پسوریازیس به کار می‌روند. برخی از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی شامل کورتیکواستروئیدها، داروهای بیولوژیک، آنتی‌بادی‌های مونوکلونال و… می‌شوند.

این داروها به ‌شکل قرص، کپسول و تزریقی عرضه می‌شوند. پزشک ممکن است ترکیبی از این داروها را تجویز کند؛ به‌نحوی که کمترین عوارض را برای فرد داشته ‌باشند. داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی باید دقیقا مطابق دستور پزشک مصرف شوند.

برای بیماری خود ایمنی به چه دکتری مراجعه کنیم؟

از آنجا که اختلالات خودایمنی بخش‌های مختلفی از بدن را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند، ممکن است نیاز باشد از تخصص چندین پزشک کمک بگیرید. بسته به اینکه بیماری خودایمنی کدام بخش از بدن را درگیر کرده است، می‌توان از پزشکان در حوزه‌های زیر کمک گرفت:

• متخصصان آلرژی/ ایمونولوژی
• روماتولوژیست‌ها
• متخصصان گوارش
• متخصصان غدد درون‌ریز
• متخصصان مغز و اعصاب
• متخصصان پوست

سخن پایانی

بیماری خودایمنی زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی به بافت‌های بدن حمله کرده و به آنها آسیب بزند. پزشکان بیش از 100 نوع بیماری خودایمنی را شناسنایی کرده‌اند. البته علت ابتلا به این بیماری، دقیقا مشخص نیست و درمان آن نیز بر کاهش فعالیت سیستم ایمنی تمرکز دارد. سوالات و ابهامات خود در رابطه با بیماری‌های خودایمنی را با ما در میان بگذارید.

منابع: healthline، clevelandclinic، healthline، webmd، webmd