علت سوزش معده چیست و چگونه درمان می شود؟
سوزش سر دل، درد و سوزشی است که در وسط قفسه سینه احساس می‌شود ولی مربوط به قلب نیست، بلکه به بازگشت اسید معده به مری مربوط می‌شود.
سوزش سر دل، درد و سوزشی است که در وسط قفسه سینه احساس می‌شود ولی مربوط به قلب نیست، بلکه به بازگشت اسید معده به مری مربوط می‌شود. بسیاری از افراد گاهی دچار سوزش معده می‌شوند ولی برخی دیگر، آن را به عنوان یک بیماری مزمن تجربه می‌کنند. در چنین حالتی احتمالا این افراد به بیماری رفلاکس معده به مری (GERD) مبتلا شده‌اند.
داروهای مختلفی برای درمان این عارضه در دسترس است که ونزیتو یکی از بهترینِ آن‌هاست. اگر به دنبال اطلاعات بیشتر در خصوص سوزش سر دل و راهکارهای درمان و التیام آن هستید، در ادامه با ما باشید.
علت سوزش معده چیست؟
مری قسمتی از دستگاه گوارش است که غذا را از دهان به معده انتقال می‌دهد. در قسمت انتهایی مری، عضلاتی وجود دارند که با انقباض خود موجب بسته بودن انتهای مری می‌شوند. به این قسمت اسفنکتر (دریچه) تحتانی مری نیز می‌گویند.
هنگام بلع غذا عضلات اسفنکتر تحتانی مری ریلکس شده و غذا وارد معده می‌شود. سپس این عضلات دوباره منقبض می‌شوند.
حال اگر اسفنکتر تحتانی مری درست کار نکند و بسته نباشد، اسید معده به داخل مری برمی‌گردد و اصطلاحا فرد سوزش سر دل را تجربه می‌کند. این وضعیت می‌تواند در حالت درازکش یا خم شدن، تشدید شود.
عوامل مختلفی می‌توانند باعث تضعیف اسفنکتر تحتانی مری یا ریلکس شدن بیش از حد آن شوند. این عوامل عبارتند از:
- استعمال زیاد دخانیات
- فشار اضافی روی شکم که می‌تواند به علت وزن بدن، لباس تنگ یا بارداری باشد.
- فتق هیاتال که در آن فشار دیافراگم برای کمک به بسته بودن اسفتکتر تحتانی مری برداشته می شود.
- وعده‌های سنگین غذایی که معده را کشیده می‌کنند و مدت بیشتری در آن می‌مانند.
- سوء هاضمه و نفخ، مخصوصا زمانی که حباب‌های گاز از طریق آروغ زدن خارج شوند.
- دراز کشیدن سریع بعد از غذا خوردن
- برخی غذاها از جمله قهوه، شکلات، مرکبات، نعناع و سس گوجه‌فرنگی
در اغلب موارد، بیش از یکی از این عوامل در بازگشت اسید معده به مری و سوزش معده نقش دارند.
علت سوزش معده بعد از غذا
برخی از غذاهای محرک ممکن است باعث شروع، طولانی شدن یا تشدید سوزش معده در افراد حساس شوند. این محرک‌های غذایی از فردی به فرد دیگر متفاوت هستند. اما معمولا شامل غذاهای تند، اسیدی، چرب و سرخ‌شده می‌شوند. رایج‌ترین غذاهای محرک این عارضه، در لیست زیر آمده است:
- قهوه
- نوشیدنی‌های گازدار
- سس سالاد و به طور کلی سس‌هایی که حاوی سرکه هستند
- سس گوجه‌فرنگی و سایر مشتقات آن
- سیر و پیاز
- شکلات
- غذاهای تند
- غذاهای چرب مانند همبرگر آماده
- غذاهای سرخ کردنی
- مرکبات و آب مرکبات
- نوشیدنی‌های الکلی
با این حال اگر احساس می‌کنید که بعد از خوردن هر چیزی دچار سوزش سر دل می‌شوید، حتما به پزشک مراجعه کنید.
علائم سوزش معده
ممکن است نتوانید سوزش سر دل را از سایر دردهای قفسه سینه تشخیص دهید. بنابراین اگر در مورد نوع دردی که دارید مطمئن نیستید، بهتر است با پزشک مشورت کنید. همچنین می‌توانید به سایر علائم مرتبط با سوزش معده و حملات قلبی نیز دقت کنید. این علائم، تمایز این دو بیماری را ساده‌تر می‌کند. به عنوان مثال اگر ناراحتی گوارشی شما ناشی از رفلاکس اسید معده باشد، ممکن است علائم زیر را نیز تجربه کنید:
- آروغ زدن
- احساس ترشی در دهان
- حالت تهوع
- بازگشت غذا به دهان
سایر علائم غیرمعمول سوزش معده نیز عبارتند از:
- نفخ و احساس سنگینی معده
- سکسکه
- سرفه مزمن
- آسم بدتر شونده
- التهاب حنجره
- مشکل در بلع یا احساس وجود توده در گلو
- درد قفسه سینه مشابه آنژین صدری (درد غیرمرتبط با قلب)
درمان سوزش معده
داروهای بدون نسخه زیادی برای تسکین سوزش سر دل وجود دارد ولی توصیه ما این است که حتما این داروها را نیز زیر نظر پزشک مصرف کنید. رایج‌ترینِ این داروها در لیست زیر آمده است:
- آنتاسیدها: آنتاسیدها به خنثی کردن اسید معده کمک می‌کنند و ممکن است فورا سوزش معده را تسکین دهند. ولی این داروها نمی‌توانند آسیب اسید معده به مری را درمان کنند.
- مسدودکننده‌های H-2: این داروها اسید معده را کاهش می‌دهند، در مقایسه با آنتاسیدها سرعت عمل کمتری دارند اما تسکین طولانی‌تری ایجاد می‌کنند. سایمتیدین و فاموتیدین، جزء این دسته از داروها هستند.
- مهارکننده‌های پمپ پروتون: این داروها اسید معده را کاهش می‌دهند و اس امپرازول، لانسوپرازول و پنتوپرازول نمونه‌هایی از آن‌ها هستند.
- مهارکننده اسید رقابتی با پتاسیم: این داروها، آسیب دیواره مری ناشی از رفلاکس اسید را بهبود می‌بخشند و احساس سوزش سر دل را التیام می‌دهند. ونزیتو یکی از بهترین داروهای این دسته است که همراه با آنتی‌بیوتیک‌ها، به درمان عفونت هلیکوباکتر پیلوری در معده نیز کمک می‌کند.
اگر مصرف این داروها موثر نبود، احتمالا به داروهای تجویزی و آزمایش‌های بیشتری نیاز خواهید داشت.
آیا تغییر سبک زندگی تاثیری روی بهبود سوزش معده دارد؟
تغییر سبک زندگی نیز می‌تواند به تسکین و کاهش علائم سوزش معده کمک کند. به عنوان مثال می‌توانید برای شروع، توصیه‌های زیر را در نظر بگیرید:
- وزن خود را در محدوده سالم نگه دارید. چرا که اضافه وزن به شکم و معده شما فشار آورده و باعث بازگشت اسید معده به مری می‌شود.
- از پوشیدن لباس‌های تنگ که به شکم و معده فشار می‌آورد، خودداری کنید.
- دور غذاهای محرک معده را خط بکشید.
- 2 تا 3 ساعت بعد از غذا، دراز نکشید.
- صرف وعده‌های غذایی را به ساعات پایانی روز موکول نکنید.
- اگر شب‌ها یا پیش از این که به خواب بروید دچار سوزش سر دل می‌شوید، قسمت بالایی تخت خود را کمی بالا ببرید.
- از سیگار کشیدن و مصرف نوشیدنی‌های الکلی خودداری کنید. چراکه هر دوی این‌ها، عملکرد اسفنکتر تحتانی مری را تضعیف می‌کنند.
- حجم وعده‌های غذایی را کمتر کنید. در عوض در طول روز، چند وعده غذایی کوچک میل کنید.
درمان سوزش معده عصبی
استرس می‌تواند با افزایش حساسیت مری، باعث ایجاد علائم سوزش معده و تشدید آن‌ها شود. برای کاهش علائم سوزش معده عصبی و درمان آن موارد زیر را در نظر بگیرید:
- استرس خود را کمتر کنید. احتمالا تغییر برنامه روزانه، کمک زیادی به کاهش استرس شما می‌کند. به عنوان مثال این تغییرات می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- ورزش بیشتر که به طور طبیعی سطح هورمون‌های تسکین‌دهنده استرس را افزایش می‌دهد.
- تمرین ذهن‌آگاهی یا مدیتیشن
- تمرین یوگا یا تای‌چی
- انجام فعالیت‌های آرامش‌بخش مثل گوش دادن به موسیقی یا نوشتن خاطرات
- تمرین مراقبت از سلامت روان
- حذف عوامل موثر بر رفلاکس اسید
- مدیریت زمان صرف وعده‌های غذایی و نوع غذایی که می‌خورید.
- اختلالات سلامت روان را درمان کنید. مضطرب یا افسرده هستید؟ با درمان این اختلالات می‌توانید احساس بهتری داشته باشید و بازگشت اسید معده به مری و در نتیجه سوزش سر دل را کاهش دهید.
- ریفلاکس معده را درمان کنید. ریفلاکس معده می‌تواند باعث افزایش سطح استرس شود و این موضوع، به خودیِ خود سوزش معده را تشدید می‌کند. لذا با توجه به میزان تکرار و شدت علائم ریفلاکس، حتما برای درمان با پزشک مشورت کنید.
برای درد و سوزش معده چه بخوریم؟
به طور کلی غذاهای غیراسیدی از جمله غذاهایی هستند که سوزش معده را تسکین می‌دهند و بهتر است به رژیم غذایی افراد مبتلا اضافه شوند. چرا که اسید معده، تنها عامل ایجادکننده این وضعیت نیست و اسیدهای طبیعی موجود در غذاها و نوشیدنی‌های مختلف نیز می‌توانند در ایجاد آن دخیل باشند. موارد زیر از جمله مواد غذایی غیراسیدی هستند:
- انواع ملون و موز
- جو دوسر
- نان سبوس‌دار
- برنج و بلغور عربی
- سبزیجات سبز
- مرغ و گوشت بدون چربی
- سیب‌زمینی و سایر سبزیجات ریشه‌ای به جز پیاز
- انواع ماهی
- سفیده تخم‌مرغ
سوزش معده در بارداری
سوزش سر دل، یکی از مشکلات شایع بارداری است و می‌تواند به علت تغییرات هورمونی و شکل بدن باشد. با این حال ایجاد چند تغییر کوچک در رژیم غذایی و سبک زندگی، از این مشکل جلوگیری می‌کند و آن را تسکین می‌دهد.
احتمال بروز این عارضه در هر برهه‌ای از دوران بارداری وجود دارد اما در سه ماهه سوم با بزرگتر شدن رحم، فشار بیشتری به معده وارد می‌شود. در نتیجه احتمال سوزش سردل در ماه‌های پایانی بارداری بیشتر است.
درمان خانگی سوزش معده در بارداری
برای تسکین سوزش سر دل در دوران بارداری، راهکارهای خانگی زیر ممکن است مفید باشند:
- ماست یا مقداری شیر بخورید.
- یک قاشق غذاخوری عسل را در شیر گرم حل کنید و بنوشید.
- آدامس بجوید. این کار با تحریک ترشح بزاق، موجب خنثی شدن اسید بالا آمده به مری می شود.
رودل با سوزش سر دل چه تفاوتی دارند؟
ممکن است بتوانید بر اساس محل بروز علائم ناراحتی، تفاوت بین سوزش سر دل و رودل (سوء هاضمه) را تشخیص دهید. با این حال در نظر داشته باشید که رودل (سوء هاضمه)، بیشتر ناحیه شکم را تحت تاثیر قرار می‌دهد ولی علائم سوزش معده، معمولا در ناحیه قفسه سینه و مری احساس می‌شوند. البته ممکن است هر دو بیماری به طور همزمان نیز اتفاق بیفتند.
علائم این دو مشکل گوارشی، در جدول زیر خلاصه شده است:
| علائم | سوزش سر دل | رودل (سوء هاضمه) |
| احساس سوزش در قفسه سینه | √ | |
| احساس سوزش در بالای شکم | √ | |
| درد قفسه سینه | √ | |
| درد شکم | √ | |
| نفخ | √ | |
| احساس ترشی در دهان | √ | |
| برگشت اسید معده به مری | √ | |
| آروغ زدن بیش از حد | √ | |
| بدتر شدن علائم بعد از دراز کشیدن یا خم شدن | √ | |
| سیری زودهنگام موقع غذا خوردن | √ | √ |
| گاز بیش از حد شکم | √ | |
| بلع دردناک | √ |
درمان سوزش سر دل صبحگاهی
برای این که صبح‌ها با سوزش معده و رفلاکس بیدار نشوید، اقدامات زیر ممکن است مفید باشد:
- قسمت بالایی تخت خود را کمی بالا ببرید؛ طوری که بالاتنه شما کمی بالاتر از پایین‌تنه باشد.
- 3 ساعت قبل از خواب، از خوردن غذا خودداری کنید.
- سراغ غذاهایی مثل قهوه، شکلات، پیاز و نعناع که باعث رفلاکس می‌شوند، نروید.
در صورت مراجعه به پزشک، ممکن است داروهایی مانند موارد زیر را نیز دریافت کنید:
- مهارکننده‌های پمپ پروتون که معمولا باید 30 دقیقه قبل از صبحانه مصرف شود.
- آنتاسیدهای بدون نسخه
- مسدودکننده‌های H-2
سخن پایانی
در این مطلب، یکی از شایع‌ترین مشکلات گوارشی یعنی سوزش سر دل یا سوزش معده را بررسی کردیم. همچنین راهکارهای ساده‌ای را برای حل این مشکل پیشنهاد دادیم. شما هم تجربیات خود را با ما در میان بگذارید.
منابع: clevelandclinic، mayoclinic، healthline، clevelandclinic، webmd، healthline
