ممنوعه ها در فاویسم

دکتر نسترن ولی تبار (داروساز)

فاویسم یا کمبود آنزیم G6PD یک اختلال ژنتیکی است که از پدر و مادر به ارث برده می‌شود. آنزیم G6PD به طور طبیعی از گلبول‌های قرمز خون محافظت می‌کند. بنابراین کمبود این آنزیم می‌تواند موجب کم خونی همولیتیک (از بین رفتن سریع گلبول‌های قرمز)، یرقان (زردی چشم و پوست)، تیره شدن رنگ ادرار و حتی کما و مرگ شود.

فاویسم یک بیماری قابل کنترل است و افراد مبتلا به آن در بیشتر مواقع مشکلی نخواهند داشت؛ به طوری که بسیاری از آنها هرگز متوجه بیماری خود نمی‌شوند.

مهم‌ترین چالشی که برای این بیماران وجود دارد خطر همولیز (تخریب گلبول‌های قرمز) به دنبال مصرف بعضی از داروها و غذاها  و مواجهه با بعضی مواد است. زیرا باعث تخریب گلبول‌های قرمز خون و کم خونی شده و در صورت عدم رسیدگی، منجر به مرگ بیمار می‌شوند.

این چالش، اهمیت بالای آگاهی برای مدیریت بیماری و حفظ سلامتی را نشان می‌دهد. افراد مبتلا به فاویسم باید با دقت رژیم غذایی خود را انتخاب کنند.

در این  شماره به تشریح لیست موارد غذایی، داروها و سایر مواد ممنوعه در فاویسم می‌پردازیم و راهنمایی‌های لازم برای انتخاب مناسب‌ترین مواد غذایی را ارائه می‌کنیم.

مواد غذایی ممنوع برای فاویسم

• لوبیا فاوا (باقلا): معروف‌ترین علت ایجاد همولیز است.
• حبوبات: برخی از مطالعات توصیه می‌کنند تمام حبوبات (مانند لوبیا، نخود و عدس) باید از رژیم غذایی افراد مبتلا به فاویسم حذف شوند. با این حال، نمی‌توان با قطعیت گفت که این مواد غذایی محرک هستند. حذف این مواد از رژیم غذایی می‌تواند منجر به سوء تغذیه شود. بهتر است قبل از حذف هر گونه مواد غذایی با پزشک مشورت شود.
• مواد غذایی حاوی گوگرد: مواد غذایی با مقدار زیاد گوگرد مانند سیر و پیاز ممکن است برای برخی از افراد مبتلا به فاویسم مشکل ساز باشند. اگر چه همه افراد تحت تأثیر این مواد نخواهند بود، اما دقت در مصرف آن و ارزیابی وضعیت سلامتی اهمیت بالایی دارد.

داروهای ممنوعه برای مبتلایان به فاویسم

برخی از داروها مانند داروهای ضد مالاریا و برخی آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند باعث بروز کم خونی همولیتیک در افراد مبتلا به فاویسم شوند.

افراد مبتلا به فاویسم باید قبل از مصرف هر گونه دارو با پزشک یا داروساز خود مشورت کنند.

سایر موارد ممنوعه:

• حنا؛
• نفتالین که در بعضی حشره کش‌ها و آفت کش‌ها وجود دارد.

حالا که با پرهیزهای غذایی فاویسم آشنا شدید، به انتخاب‌های غذایی مناسب می‌پردازیم.

• میوه‌ها و سبزیجات: اکثر میوه‌ها و سبزیجات برای افراد مبتلا به فاویسم ایمن هستند. رژیم غذایی غنی از انواع میوه‌ها و سبزیجات رنگارنگ می‌تواند مواد مغذی ضروری بدن را بدون ایجاد خطر فراهم کند.
• پروتئین بدون چربی: پروتئین‌های بدون چربی مانند مرغ، ماهی و گوشت لخم انتخاب‌های ایمن و مغذی برای این افراد هستند.
• محصولات لبنی: اکثر محصولات لبنی ایمن هستند و مواد مغذی مهم مانند کلسیم را فراهم می‌کنند.

سایر مواد غذایی مانند برنج قهوه‌ای، کینوا و گندم منبع انرژی خوبی هستند و می‌توانند در رژیم غذایی این افراد جای داشته باشند.

مصرف تصادفی

با وجود انتخاب‌های دقیق رژیم غذایی، ممکن است افراد مبتلا به فاویسم به صورت ناخواسته مواد غذایی یا داروهای ممنوعه را مصرف کنند. در چنین مواردی، ضروری است که بدانید چگونه وضعیت را مدیریت کنید تا خطرات احتمالی را کاهش دهید.

• مصرف آب: به بیمار توصیه کنید به مقدار کافی آب بنوشد. مصرف آب می‌تواند تأثیر مواد غذایی مضر و خطر همولیز را کاهش دهد.
• زیر نظر گرفتن بیمار: بیمار را از نظر علائم همولیز، مانند خستگی، ادرار تیره و یا یرقان بررسی کنید. اگر هر یک از این علائم ظاهر شد، به سرعت به پزشک مراجعه کنید.
• با یک پزشک درباره وضعیت پیش آمده مشورت کنید. ممکن است در صورت شدت واکنش، درمان‌ها یا مداخلات خاصی برای بیمار شروع شود.

جمع بندی

زندگی برای افراد مبتلا به فاویسم همراه با محدودیت‌های خاص در رژیم غذایی است. اما توجه دقیق به انتخاب‌های غذایی و آگاهی از خطرات مصرف تصادفی، موجب می‌شود که بتوانند یک رژیم غذایی و سبک زندگی استاندارد را حفظ کنند. ارائه راهنمایی توسط پزشکان، داروسازان و متخصصان تغذیه برای آگاهی بخشی افراد از این بیماری، بسیار حیاتی است.